Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

uitoefening van de rechtsprekende bevoegdheid is hij gebonden aan de wet. Het
bestuur heeft geen andere bevoegdheden dan die door de wet zijn toegekend en
ook de uitoefening ervan is aan wettelijke voorschriften gebonden. 182
Het legaliteitsbeginsel is met name van belang voor het strafrechtelijk
overheidsoptreden. Door de uitoefening van ingrijpende bevoegdheden kan
immers inbreuk worden gemaakt op grondrechten. Dit maakt de behoefte aan
rechtsbescherming, in de vorm van rechtszekerheid en rechtsgelijkheid, groot.
Dientengevolge heeft het legaliteitsbeginsel zowel in het formele als in het
materiële strafrecht een eigen plaats en betekenis gekregen. Het wordt vaak het
‘fundament’ of de ‘hoeksteen’ van het strafrecht genoemd. De burger mag niet
overgeleverd zijn aan de willekeur van de straffende overheid. 183 Zowel het
strafvorderlijke als het strafrechtelijke legaliteitsbeginsel beogen de democratische,
wettelijke grondslag van de strafrechtspleging te verzekeren. Het procesrechtelijke
legaliteitsbeginsel vereist dat de tenuitvoerlegging van het strafrecht
gebeurt conform de wettelijke voorschriften en ziet daarmee op het formele
strafrecht: op de strafvordering. 184 Het materieelrechtelijke, strafrechtelijke,
legaliteitsbeginsel vereist dat van tevoren in de wet wordt aangegeven wat
strafbaar is.
4.5.2.1 Het strafvorderlijke legaliteitsbeginsel
Het strafvorderlijke legaliteitsbeginsel (nullum iudicium sine lege) staat in art. 1
Sv:
‘Strafvordering heeft alleen plaats op de wijze bij de wet voorzien’
Het artikel is sinds de inwerkingtreding van ons huidige Wetboek van Strafvordering
(1 januari 1926) niet meer gewijzigd. De bepaling kwam ook al voor
in ons Wetboek van Strafvordering uit 1838, welke de plaats in nam van de in
1811 executoir verklaarde Code d’Instruction Criminelle, 185 en luidde toen:
182
W.J.M. Voermans & S.C. van Bijsterveld in: Koekkoek e.a. 2000, p. 399 e.v.
183
Y. Buruma, ‘Het legaliteitsbeginsel in een veranderende democratische rechtsstaat’, in: Bogert &
Kooijmans 2000, p. 65; Cleiren 1992, p. 9; Enschedé/Bosch & Sutorius 2002, p. 26-28;
Groenhuijsen 1987, p. 9, 10; Mevis 2000, p. 14. Mevis 2004, p. 157 e.v. gaat bij zijn bespreking van
het legaliteitsbeginsel eerst in op de codificatiegedachte, neergelegd in art. 107 Gw. Hij wijst er op
dat aan het eind van de 18 e eeuw behoefte was ontstaan aan rechtszekerheid en aan uniform, kenbaar
en systematisch geordend recht. Door het recht op te schrijven, was de gedachte, zou voor iedereen
duidelijk zijn wat zijn rechten en plichten waren en doordat in één ieder bindende wet te doen zou
rechtseenheid en rechtsgelijkheid ontstaan. De codificatiegedachte legt daarom vooral de nadruk op
het bijeenbrengen van het geschreven recht in één wetboek. De legaliteitseis hangt hier nauw mee
samen, aangezien beiden uitgaan van de dominantie van het geschreven recht. Aldus ook Lensing &
Mulder 1994, p. 16 e.v.
184
Hierop wordt in hoofdstuk 3, dat handelt over opsporing door de werkgever van wangedrag van de
werknemer, nader ingegaan.
185
Simons 1907, p. 1.
230