Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

1. Het legaliteitsbeginsel: ieder overheidsoptreden moet gebaseerd zijn op
een wettelijke grondslag.
2. Scheiding der machten: de onderlinge verhouding van de hoogste
staatsorganen wordt in een rechtsstaat gekenmerkt door machtsverdeling.
Als hoofdcategorieën worden aangemerkt regelgeving,
bestuur en rechtspraak. Indien al deze functies bij een zelfde orgaan
zouden liggen, zou sprake zijn van absolute macht bij dat orgaan. De
bedoeling van de verdeling van de macht is een systeem van ‘checks
and balances’ te creëren. Ieder orgaan heeft de ander nodig, terwijl ze
elkaar ook controleren. Dit leidt tot een machtsevenwicht. De scheiding
tussen wetgeving en bestuur enerzijds (hoofdstuk 5 Gw) en rechtspraak
anderzijds (hoofdstuk 6 Gw) komt duidelijk tot uitdrukking in de Gw.
De scheiding tussen wetgever en bestuur is minder duidelijk; ook het
bestuur heeft de bevoegdheid tot het uitvaardigen van algemene regels
(art. 89 Gw).
3. Grondrechten: de klassieke grondrechten of vrijheidsrechten beogen te
beschermen tegen overheidsbemoeienis op bepaald privé-terrein.
4. Een onafhankelijke rechterlijke macht: iedere belanghebbende burger
moet toegang hebben tot een onafhankelijke rechter. Dit geldt zowel ten
aanzien van geschillen tussen burgers onderling als ten aanzien van
geschillen met de overheid. Op deze manier kan de burger de
rechtmatigheid van ieder overheidsoptreden, waardoor hij in zijn
belangen wordt getroffen, laten toetsen.
Deze regels en beginselen moeten de rechtszekerheid en rechtsgelijkheid in een
rechtsstaat waarborgen. Alleen het legaliteitsbeginsel is daartoe niet voldoende:
dit ziet alleen op de vorm en totstandkoming van wettelijke bepalingen en heeft
derhalve slechts een formeel karakter. Legaliteit kan zonder verdere
inhoudelijke waarborgen verworden tot een ‘rituele frase’. 173 Daarom zijn ook
materiële waarborgen vereist die zien op de inhoudelijke normering van het
overheidshandelen. 174 Behalve het genoemde democratiebeginsel, de onafhankelijke
rechter en de klassieke en sociale grondrechten, kan worden gedacht aan de
beginselen van behoorlijk bestuur. 175
recht. Een rechtspositivistische analyse van de rechtsstaat (diss. Amsterdam UvA), Nijmegen: Ars
Aequi libri 2001.
173 Cleiren 1992, p. 11.
174 Cleiren 1992, p. 11; Damen 1987, p. 5; Hirsch Ballin 1982, p. 24; Oldenziel 1998, p. 50. Oldenziel
omschrijft het vereiste dat de wet het bestuurshandelen inhoudelijk moet normeren als het ‘tweede
aspect van het legaliteitsvereiste’. Het eerste aspect is volgens hem dat het bestuurshandelen een
wettelijke grondslag moet hebben.
175 Cleiren 1992, p. 12.
228