Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

gezagsverhouding uitdrukkelijk naar voren in de instructiebevoegdheid van de
werkgever ex art. 7:660 BW: 6
‘De werknemer is verplicht zich te houden aan de voorschriften (…) door of
namens de werkgever (…) gegeven’
Aan die instructiebevoegdheid is een formele of informele bevoegdheid tot
sanctioneren verbonden. 7 De bevoegdheid van de werkgever tot tuchtrechtelijk
optreden wordt over het algemeen dan ook gebaseerd op de gezagsverhouding. 8
Het baseren van de strafbevoegdheid op de gezagsverhouding past binnen
de zogenaamde institutionele of collectiefrechtelijke benadering van de arbeidsovereenkomst.
9 Deze benadering komt er kort gezegd op neer, dat de
gemeenschappelijke belangen in een onderneming centraal staan. 10 De inhoud
van de wederzijdse rechten en verplichtingen wordt niet zozeer bepaald door
hetgeen contractueel is vastgelegd, maar door hetgeen voor een goed
functionerende werkorganisatie noodzakelijk is. Tuchtrecht is noodzakelijk voor
een goed functionerende arbeidsorganisatie: de werkgever heeft middelen nodig
om de orde in de onderneming te handhaven. 11 Aangezien het ook in het belang
van de werknemer is, dat de onderneming goed functioneert, 12 dient de
werknemer te accepteren dat hij ten behoeve van het goede reilen en zeilen van
het bedrijf de geldende spelregels (waartoe de gezagsverhouding ook gerekend
kan worden) moet naleven, op straffe van tuchtmaatregelen. 13 De verklaring die
Koopmans voor het bestaan van het arbeidstuchtrecht geeft, past in deze visie:
‘…deze (het verschijnsel arbeidstuchtrecht, MMK) vloeit veeleer voort uit de
organisatorische structuur van de onderneming, uit het feit dat een dergelijke
6
Loonstra & Zondag 2006, p. 87-89. Uitvoerig over de gezagsverhouding: C.J. Loonstra, ‘De
gezagsverhouding ex art. 7:610 BW’, Sociaal Recht (20) 2005-3, p. 96-102; T. van Peijpe, ‘Het
bereik van de arbeidsovereenkomst’ SMA 2003-6, p. 247-249; C.J.H. Jansen en C.J. Loonstra,
Functies onder spanning. Een nieuwe oriëntatie op de gezagsverhouding in de arbeidsovereenkomst,
Deventer: Kluwer 1997.
7
Enschedé 1971, p. 2. M.G. Levenbach e.a., De arbeidsovereenkomst volgens het recht der
deelnemende staten van de E.G.K.S., Luxemburg 1965, p. 742: Gezag brengt discipline mee.
8
Kamerstukken II 1994/95, 23 974, nr. 5 (nota n.a.v. het verslag), p. 2; Olbers 1991, p. 71; Enschedé
1971, p. 2 en 11; Levenbach 1965, p. 742; SER 93/11, p. 10; Van der Grinten/Van der Grinten &
Bouwens 2005, p. 203.
9
Deze benadering staat tegenover de primair klassiek civilistische en individualistische benadering,
volgens welke benadering juist het contract sterk bepalend is voor de arbeidsverhouding (Zondag
2002, p. 5). Zie over de institutionele theorie ook F. Dorssemont, ‘‘Interne flexibilisering’, een
variatie op het thema van de institutionele leer. Over het getouwtrek om de ‘institutionele
benadering’, SMA (60) 2005-3, p. 117-126.
10
De institutionele theorie heeft naar aanleiding van het Van der Lely/Taxi Hofman-arrest, HR 26 juni
1998, JAR 1998/199, in de literatuur veel aandacht gekregen. Uitvoerig over de institutionele
benadering van de arbeidsovereenkomst: W.A. Zondag, ‘Institutioneel arbeidsrecht?’, Themis (163)
2002-1, p. 3-16.
11
Dit wordt het zogenaamde organisatieaspect van de arbeidsverhouding genoemd.
12
Door het aangaan van de arbeidsovereenkomst, is de werknemer immers onderdeel gaan uitmaken
van de onderneming.
13
Olbers 1991, p. 71-72.
191