Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

sanctierecht. Daar kunnen burgers als persoon worden terechtgewezen door
aantasting van hun burgerlijke vrijheden. 330
Dit roept volgens hem om normen van rechtsfatsoen of behoorlijkheid die de
machtigste partij moet naleven. Op deze manier kan het recht een van zijn
belangrijkste functies vervullen, namelijk regulering van macht. Aldus krijgen
sancties volgens Verheul een eigen ‘tandvlees’: een normatief omhulsel dat uit
geschreven regels en beginselen bestaat. 331 Dit omhulsel bestaat behalve uit het
‘ne bis in idem’-beginsel en het ‘una via’-beginsel uit de redelijkheid en
billijkheid, de evenredigheid, de rechtszekerheid en doelmatigheid. Verheul
noemt als grondnormen voor de belangenafweging in het sanctierecht: de
beginselen van redelijke en billijke respectievelijk evenredige belangenafweging,
het beginsel van evenwichtigheid en het willekeurverbod. Met name
aan het beginsel van de evenredigheid, of proportionaliteit en subsidiariteit,
besteedt hij uitgebreid aandacht. De keuze en de zwaarte van de sanctie kan
volgens hem worden gerelateerd aan het belang dat met de sanctie wordt
gediend, het te verwachten gevolg, de ernst van het gesanctioneerde feit en de
verwijtbaarheid. Al met al acht hij de evenredigheid een vanzelfsprekende rem
op interne en externe samenloop. 332
Ook Rogier, Lenos en Roording wijzen op het belang van het
evenredigheidsbeginsel bij de toepassing van sancties (zie ook 3.9.2.2). 333
Roording wijst er bovendien op dat het evenredigheidsbeginsel onmiddellijk
verband houdt met het ‘schuldbeginsel’ (geen straf zwaarder dan de schuld, zie
ook 3.3.1). Het schuldbeginsel volgt weer logisch uit het ‘geen straf zonder
schuld’-beginsel. 334 Voorts worden door Roording en Verheul het
‘Anrechnungsprinzip’ of ‘aanrekening’ besproken (zie ook 3.6.1.2). 335 Verheul
komt tot de conclusie dat aanrekening een aanvaardbaar procédé lijkt om
onwenselijke sanctiesamenloop te beteugeloen wanneer de wetgever daarin niet
of ontoereikend voorziet. Hij beschouwt dit niet alleen als een zachte uitwerking
van het ‘ne bis in idem’-beginsel, maar ook als een noodzakelijk sequeel van het
beginsel van evenredigheid. 336 Volgens Roording is aanrekening een techniek
waarmee uitwerking kan worden gegeven aan de eisen die de billijkheid, het
evenredigheidsbeginsel of het materiële ‘ne bis in idem’-beginsel aan sanctieoplegging
stellen. 337
Lenos staat in haar onderzoek uitgebreid stil bij het onschuldvermoeden
en het ‘nemo tenetur’-beginsel (zie 2.2.3.4 en 2.3.4.3 van het voorgaande
330
Verheul 1994, p. 53.
331
Verheul 1994, p. 54 (met verwijzing naar Duk 1973 en Nicolaï 1984, p. 5 waaraan hij de metafoor
‘tandvlees van het recht’ heeft ontleend).
332
Verheul 1994, p. 54-65.
333
Rogier 1992, p. 40; Lenos 1998, p. 313-320; Roording 1994, p. 241-243.
334
Roording 1994, p. 241.
335
Roording 1994, p. 238-240.
336
Verheul 1994, p. 84.
337
Roording 1994, p. 240.
183