Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

prestatieweigering in het wetsvoorstel WBM tot administratieve maatregel werd
gedoopt, omdat het geen punitieve sanctie zou zijn, achten zij een misvatting. 315
Verheul, Lenos en Roording zijn het dan ook niet eens met het systeem
van de WBM, waarin meer rechtsbescherming slechts voor boetebesluiten in het
leven is geroepen. Volgens hen moeten de weigeringsbesluiten (naar aanleiding
van het niet-tijdig verstrekken van inlichtingen) ook voldoen aan de waarborgen
van art. 6 EVRM en art. 14 IVBPR.
3.9.2.2 Samenloop van sancties: ‘ne bis in idem’- en ‘una via’-beginsel
Met name de bescherming tegen sanctiesamenloop krijgt bij genoemde schrijvers
bijzondere aandacht. 316 Lenos bespreekt het ‘ne bis in idem’-beginsel
samen met het daarmee nauw verwante una via-beginsel. Zij is van mening dat
beide beginselen van toepassing zijn zodra sprake is van cumulatie van ‘criminal
charges’. Is geen sprake van cumulatie van criminal charges, 317 dan zijn deze
beginselen strikt genomen niet van toepassing. In dat geval moet echter wel
worden voldaan aan het evenredigheidsbeginsel; de algemene beginselen van
behoorlijk bestuur zijn immers ook van toepassing. 318
‘Naast criminal charges bestaan op het terrein van de sociale zekerheid
sancties die niet als zodanig kunnen worden gekwalificeerd maar daarvan wel
elementen bevatten. Ook deze sancties kunnen cumuleren: met elkaar of met
een criminal charge. Dan kan het vereiste van evenredigheid tussen sanctie en
ernst van het handelen of – algemener gesteld – het vereiste van evenredigheid
tussen doel en middel normerend werken.’ 319
Bij een dergelijke cumulatie dient het totaal van de sancties te worden gematigd,
zo stelt Lenos. Dit geldt volgens haar a fortiori indien de schending van verschillende
normen voortkomt uit één oorzaak.
Verheul bespreekt een aantal beginselen, waaronder het ‘ne bis in idem’-
en het ‘una via’-beginsel, 320 en gaat na in hoeverre ze normerend werken op het
315 Verheul 1994, p. 104. Roording 1994, p. 123 en 269-271. Roording acht de stelling dat de weigering
van een uitkering een niet-punitieve sanctie is, onhoudbaar en ziet geen reden waarom het una-viastelsel
niet zou mogen worden uitgebreid tot de weigering van de uitkering.
316 Lenos gaat daarnaast ook in op het onschuldvermoeden en het ‘nemo tenetur’-beginsel.
317 Een ‘criminal charge’ cumuleert met een ‘niet-criminal charge’, of een ‘niet-criminal charge’
cumuleert met een andere ‘niet-criminal charge’.
318 Lenos 1998, p. 282 e.v.
319 Lenos 1998, p. 289. Dit stemt overeen met hetgeen de minister hierover zei in de memorie van
toelichting bij het wetsvoorstel Boeten en maatregelen in de sociale zekerheid (zie 3.9.1).
320 Bij de bespreking van dit beginsel gaat hij tevens in op de variant van ‘sanctieverval’, hetgeen
inhoudt dat de sanctiebeslissing in het ene traject de sanctie voor hetzelfde feit uit het andere
ongedaan maakt, respectievelijk restitueert wat van die sanctie al ten uitvoer is gelegd. Voor
voorbeelden verwijst hij naar het fiscaal recht en naar de regeling van de prestatieboete in de WBM.
Deze regels hebben volgens hem gemeen dat ze eenzijdig werken: de bestuurlijke handhaving wijkt
steeds voor de strafrechtelijke, maar na een bestuursrechtelijke sanctie staat de mogelijkheid van
strafrechtelijke interventie nog steeds open. Een sterkere bescherming geeft volgens Verheul de una
via-variant waarbij sanctietrajecten over en weer worden geblokkeerd. Dit is het geval in het systeem
van de WBM (Lenos 1994, p. 76-81).
180