Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

inkomen, worden gecompenseerd. 266 Blijkens art. 3:12 BW dient de kantonrechter
bij de vaststelling van die billijkheidsvergoeding rekening te houden met
algemeen erkende rechtsbeginselen, met de in Nederland levende rechtsovertuigingen
en met de maatschappelijke en persoonlijke belangen, die bij het
gegeven geval zijn betrokken. 267 Naar mijn mening betekent dit dat bij de
vaststelling van de vergoeding ook rekening moet worden gehouden met het
algemeen erkende rechtsbeginsel van de onschuldpresumptie. Loopt ter zake van
het (vermoedelijke) wangedrag dat heeft geleid tot de ongewenste situatie en het
verzoek tot ontbinding nog een strafrechtelijke procedure, dan dient de
werknemer vooralsnog voor onschuldig te worden gehouden. 268 Bovendien
wordt hiermee recht gedaan aan het maatschappelijk belang en het persoonlijk
belang van de betrokken, mogelijk onschuldige werknemer: beide belangen zijn
gebaat bij het beschermen van burgers tegen ingrijpende beslissingen naar
aanleiding van voorbarige conclusies gebaseerd op verdenkingen of (erger nog)
geruchten. De kantonrechter kan hier bij de vaststelling van de hoogte van de
vergoeding rekening mee houden, door deze belangen tot uitdrukking te laten
komen in de hoogte van de C-factor van de kantonrechtersformule. 269 Staat de
266 Naast het direct te lijden verlies aan inkomen omvat de schade ten gevolge van het einde van de
arbeidsovereenkomst ook ‘het verlies aan anciënniteitsrechten en andere verliezen en onzekerheden,
waaronder eventuele pensioenschade, die zijn verbonden aan een andere arbeidsovereenkomst’.
Voorts valt te denken aan gederfde levensvreugde. De ontslagvergoeding zal daarom ook een vorm
van immateriële schadevergoeding dienen te bevatten, hetgeen in de praktijk ook het geval is
(Loonstra & Zondag 2000, p. 1270). Zie verder over vergoeding bij ontbinding: Groen 1989, p. 23-
25.
267 Loonstra & Zondag 2000, p. 1270.
268 Ook bij ontbinding wegens wanprestatie speelt de onschuldpresumptie een rol bij de vraag of een
vergoeding op zijn plaats is. In art. 6:74 lid 1 BW staat dat iedere toerekenbare tekortkoming in de
nakoming van een verbintenis de schuldenaar verplicht de schade die de schuldeiser daardoor lijdt te
vergoeden. Art. 6:75 BW voegt daaraan toe dat een tekortkoming de schuldenaar niet kan worden
toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het
verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt. Dit betekent dat bij een ontbinding wegens
wanprestatie, bestaande uit het niet verschijnen op het werk als gevolg van voorarrest, de
onschuldpresumptie in de weg staat aan schadeplichtigheid van de werknemer.
269 De Kantonrechter Zaandam oordeelde naar mijn mening onterecht dat in een zaak waarin de
arbeidsovereenkomst van de conciërge van een basisschool op verzoek van de werkgever wegens
gewijzigde omstandigheden werd ontbonden, een vergoeding in redelijkheid niet aan de orde kwam
(Ktr. Zaandam 3 juli 2001, Prg. 2001, 5720). De kantonrechter was van mening dat naar aanleiding
van beschuldigingen van ontucht met één of meer leerlingen de positie van de werknemer dermate
onhoudbaar was geworden, dat in redelijkheid niet van de werkgever mocht worden gevergd het
dienstverband nog langer te laten voortduren. De conciërge was inmiddels door de politierechter
veroordeeld, maar hij was hiervan in hoger beroep gekomen. Volgens hem waren alle
beschuldigingen tegen hem verzonnen. De kantonrechter stelde hier tegenover dat zelfs een
vrijspraak door de strafrechter niets zou veranderen aan de onhoudbare positie van de werknemer. Of
de conciërge zich daadwerkelijk schuldig gemaakt had aan de verweten handelingen kon en moest in
het midden blijven: ‘De strafzaak ligt in hoger beroep bij het gerechtshof, waarmee de kantonrechter
zich niet heeft te bemoeien.’ De gevoelige positie van een conciërge op een basisschool en het
onvoorwaardelijke vertrouwen dat ouders en leerlingen in deze persoon moeten kunnen hebben,
maakten het volgens de kantonrechter ondenkbaar dat de werknemer ooit nog naar behoren zou
kunnen functioneren op de school. Met andere woorden, de ordemaatregel van ontbinding wegens
veranderingen in de omstandigheden was noodzakelijk, maar de schuld van de werknemer aan de
ontstane situatie stond nog niet vast en zou wellicht ook nooit worden vastgesteld. Een vergoeding
169