Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

omstandigheden kan immers worden beoordeeld of sprake is van een, met het
oog op de belangen van het bedrijf en zijn werknemers, ongewenste situatie,
welke een bepaalde sanctie noodzakelijk maakt. Zo zal een werkgever die een
sanctie wil opleggen aan een strafrechtelijk verdachte, voorlopig gehechte of
veroordeelde werknemer, meer omstandigheden moeten kunnen aanvoeren dan
alleen de verdenking, het voorarrest, of de veroordeling. 217 Dit geldt overigens
(Van der Heijden heeft er in dit verband op gewezen dat er inzake de dringende reden geen hard en
fast rules meer te geven zijn, JAR Verklaard 29 juni 1999, p. 12). Onder die omstandigheden vallen
behalve de aard en de ernst van de gedraging, de aard van de dienstbetrekking, de duur daarvan en de
wijze waarop de werknemer de dienstbetrekking heeft vervuld, mede de persoonlijke
omstandigheden van de werknemer, zoals zijn leeftijd en de gevolgen van het ontslag op staande voet
voor hem (zie onder meer HR 21 januari 2000, NJ 2000, 190 (Hema/P) en HR 12 februari 1999, JAR
1999, 102 (Van Essen/Schrijver)). Onder persoonlijke omstandigheden vallen (blijkens r.o. 3.5.2 van
het arrest van de Hoge Raad van 8 oktober 2004, JIN 2004, 52, Vixia/Gerrits, met noot van C.J.
Loonstra) mede de psychische gesteldheid van de werknemer, gelet op zijn basale psychische
conditie in combinatie met zijn alcoholprobleem, het overlijden van zijn moeder en daarmee
samenhangende depressiviteit en psychische decompensatie. Volgens Loonstra houdt dit in dat het
begrip ‘persoonlijke omstandigheden’ ruim dient te worden uitgelegd. Bijvoorbeeld ook de
thuissituatie van de werknemer behoort tot de factoren die invloed kunnen uitoefenen op het
antwoord op de vraag of een ontslag op staande voet al dan niet terecht is verleend. Deze benadering
kan volgens hem als een logische consequentie worden gezien van de door P.F. van der Heijden
(NJB 2002, p. 2229) aangeduide ‘verprivétisering’ van de werksituatie, van de osmose die is
gegroeid tussen werk en privé. De ruime uitleg kent zijn grenzen in het moment van het ontslag op
staande voet: alleen feiten en omstandigheden die zich uiterlijk op de datum van het ontslag voordoen
tellen mee (C.J. Loonstra, nr. 4 van de noot bij HR 8 oktober 2004, JIN 2004, 52. Zie over dit arrest
ook: S.F. Sagel, ‘Het arrest Vixia/Gerrits: vier belangrijke beslissingen rond de dringende reden’,
Sociaal Recht 2004-12, p. 433-439: ‘Uit het arrest blijkt dat die omstandigheden ruim moeten worden
opgevat. Het gaat daarbij niet alleen om in zekere zin werkgerelateerde persoonlijke
omstandigheden, (…). Ook omstandigheden die zijn gelegen in de privé-sfeer van de werknemer
moeten, indien ten processe gesteld, worden meegewogen.’ Het beoordelingsmoment van die
persoonlijke omstandigheden is volgens Sagel het moment van het ontslag. Hij leidt uit de uitspraak
van de Hoge Raad echter ook af, dat onder die omstandigheden mede vallen de gevolgen van het
ontslag zoals die ten tijde van het ontslag redelijkerwijs voorzienbaar waren (met verwijzing naar de
rechtspraak van de Hoge Raad over het kennelijk onredelijk ontslag, p. 439)). Het arrest Vixia/Gerrits
ging over de vraag of het door een werknemer niet naleven van controlevoorschriften bij ziekte een
ontslag op staande voet rechtvaardigt. De Hoge Raad oordeelde dat de enkele weigering geen ontslag
op staande voet kan rechtvaardigen, maar bij de aanwezigheid van bijkomende omstandigheden kan
dit wel het geval zijn (zie ook HR 24 december 2004, JIN 2005, 130, m. nt. van C.J. Loonstra en Rb.
Utrecht 17 december 2004, JIN 2005, 96). Anders Ktr. Arnhem 18 december 1995, Prg. 1996, 4458.
De kantonrechter overwoog dat diefstal ten nadele van werkgeefster altijd een dringende reden voor
ontslag op staande voet vormt. Dat de ontvreemde zaken van geringe waarde waren en dat de
betrokkene tientallen jaren voor het overige goed had gefunctioneerd, deed daar volgens de
kantontrechter niet aan af. Aldus ook Ktr. Utrecht 31 mei 1995, JAR 1995, 166 en Ktr. Utrecht 20
mei 1992, Prg. 1992, 3750. Mijns inziens terecht, merkt Sagel over deze rechtspraak op dat
dergelijke ‘generaliserende’ uitspraken in het licht van de rechtspraak van de Hoge Raad, die de
focus juist plaatst op de omstandigheden van het geval, te kort door de bocht zijn (Sagel 2004, p.
435). Dat de benadering van de Hoge Raad met zich brengt dat hetzelfde gedrag de ene keer wel, en
de andere keer niet als dringende reden wordt gekwalificeerd, is (ook) mijns inziens niets mis mee
(Sagel 2004, p. 435). Anders: L.H. van den Heuvel, ‘Ontslag op staande voet, kan dat nog?’, ArA
2001-2, p. 81, die meent dat dit het ontslag op staande voet een hachelijke en onzekere zaak maakt.
217 Aldus ook Ktr. Lelystad 17 juli 2002, JAR 2002, 194; Ktr. Eindhoven 24 november 2003, JAR 2004,
6 (het enkele feit dat de werknemer was veroordeeld tot een (onherroepelijke) vrijheidsstraf acht de
kantonrechter onvoldoende om te komen tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst op grond van
een dringende reden) en Ktr. Rotterdam 3 mei 1988, Prg. 1990, 3194. De Kantonrechter Rotterdam
overwoog dat de enkele verdenking van een misdrijf nimmer voldoende is voor het aannemen van
154