Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

gematigde doorwerking van het ‘ne bis in idem’-beginsel staat bekend als het –
uit het Duitse recht afkomstige – ‘Anrechnungsprinzip’. 185 Dit zogenaamde
‘aanrekeningsbeginsel’ houdt in dat rekening wordt gehouden met voor
hetzelfde feit reeds opgelegde of voorgenomen sancties uit hetzelfde stelsel
(interne aanrekening) of uit een ander stelsel (externe aanrekening). Bij
toepassing op bovenstaande omschreven wijze zou uiteraard sprake zijn van
externe aanrekening. Bij het geheel niet opleggen van de arbeidsrechtelijke
sanctie spreekt men van ‘volledige aanrekening’. Deze wijze van rekening
houden met de reeds door de strafrechter opgelegde straf maakt de straf van de
werkgever bovendien rechtvaardiger en daarmee beter aanvaardbaar. 186
3.6.2 Geen straf zonder schuld
Thans volgt de uitwerking van het beginsel ‘geen straf zonder schuld’ in het
arbeidsrecht.
bespreking van de literatuur over de werking van het ‘ne bis in idem’-beginsel bij toepassing van het
strafrecht naast het tuchtrecht zie: De Doelder 1981, p. 164-171. De Doelder stelt samenvattend vast
dat alle daar genoemde schrijvers van mening zijn dat een tuchtrechtelijke berechting naast een
strafrechtelijke in principe is toegestaan. Over de vraag naar de wenselijkheid hiervan, en de mate
waarin beide procedures elkaar op het niveau van de strafmaat behoren te beïnvloeden, lopen de
meningen uiteen (De Doelder 1981, p. 171).
185 In Duitsland houdt de betreffende bepaling in dat de eerder ondergane voorlopige hechtenis en de in
het buitenland wegens hetzelfde feit ten uitvoer gelegde straf in mindering wordt gebracht op de in
Duitsland op te leggen straf (hetgeen overigens ook in Nederland het geval is voor wat betreft de
voorlopige hechtenis, zie art. 27 en art. 27a Sr). Overigens wordt ook in Duitsland naar gangbare
opvattingen geen werking toegekend aan het ‘ne bis in idem’-beginsel in de verhoudingen tussen
strafrecht en andere rechtsstelsels als bijvoorbeeld het tuchtrecht (Roording 1994, p. 238-240, die van
mening is dat geen sprake is van een beginsel, maar van een techniek die uitwerking kan geven aan
de eisen die billijkheid, het evenredigheidsbeginsel of de materiële kant van het ‘ne bis in idem’beginsel
aan sanctieoplegging stellen; G.J.M. Corstens in zijn noot bij HR 29 november 1991, NJ
1992, 587. Zie ook de noot van J.M. Reijntjes bij HvJ van de EG 11 februari 2003, NJ 2004, 194 en
De Doelder & Van der Hulst 1993, p. 732, die het aanrekeningsbeginsel zien als een zachtere
uitwerking van het ‘ne bis in idem’-beginsel).
186 Verheul 1994, p. 81-85 (zie ook de bespreking in 3.8.2.2). Verheul merkt op dat, ondanks
onvolkomenheden, aanrekening een aanvaardbaar procédé is om onwenselijke sanctiesamenloop te
beteugelen wanneer de wetgever daarin niet of ontoereikend voorziet. Het beginsel kan volgens hem
worden beschouwd als een algemeen rechtsbeginsel van behoorlijk sanctierecht of van ‘fair trial’
(met verwijzing naar Hof Leeuwarden, leidend tot HR 21 mei 1991, NJ 1991, 728), dat kan worden
geplaatst in het kader van rechtsfatsoen. In soortgelijke zin: A.C. ’t Hart in zijn noot onder HR 9
oktober 1984, NJ 1985, 251: ‘Hoewel het doorgaans niet mogelijk zal zijn om de andere sanctie op
de strafrechtelijke geheel in mindering te brengen, gezien de ongelijksoortigheid der sancties, en zo’n
volledige verrekening misschien niet altijd wenselijk zal zijn, zou men toch een heel eind kunnen
gaan in de richting van het Duitse “Anrechnungsprinzip”, hier dan tussen verschillende
sanctiesystemen binnen het nationale rechtsstelsel.’ Het lijkt hem namelijk van veel belang voor de
aanvaardbaarheid van de dubbele sanctionering in het algemeen en van de strafrechtelijke in het
bijzonder, dat de feitenrechters met reeds opgelegde andersoortige sancties rekening houden bij de
straftoemeting (zie ook zijn noot bij HR 15 januari 1985, NJ 1985, 450). Zie ook Roording 1994, p.
238-242. Hij noemde het aanrekeningsbeginsel een noodzakelijk sequeel van het beginsel van
evenredigheid (zie ook Kamerstukken II 1991/92, 22 457, nr. 1-2, p. 19-20.
145