Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

estraffing door de strafrechter niet hoeft te vrezen voor allerlei nieuwe
ingrijpende reacties. Een tweede bestraffing kan bovendien onredelijk/onrechtvaardig,
ondoelmatig 179 en in strijd met het, uit het beginsel van goed werkgeverschap,
voortvloeiende evenredigheidsbeginsel zijn. 180 Kortom, de werknemer
heeft er een gerechtvaardigd belang bij dat de werkgever, bij het
uitoefenen van zijn bevoegdheid tot het opleggen van een disciplinaire straf, in
ieder geval rekening houdt met het feit dat hem (de werknemer) ter zake van het
wangedrag reeds een straf is opgelegd. 181
Gelet op het voorgaande kan het volgende worden geconcludeerd. Aan
het ‘ne bis in idem’-beginsel komt, als gevolg van het feit dat de straffen
verschillende belangen dienen, geen externe werking toe. Niettemin mag de
werkgever ook niet geheel voorbij gaan aan de strafoplegging door de
strafrechter. De oplossing ligt in een gematigde doorwerking van het beginsel:
de werkgever behoudt zijn bevoegdheid tot het opleggen van een disciplinaire
straf, maar houdt bij het vaststellen en opleggen van die straf rekening met het
feit dat de werknemer reeds door de strafrechter bestraft is. 182 Dit kan hij doen
door de zwaarte van de door hem op te leggen straf aan te passen, of door
helemaal van het opleggen van een straf af te zien. 183 Hiermee wordt niet alleen
tegemoet gekomen aan de onredelijkheid van een dubbele bestraffing, maar
tevens aan het evenredigheidsbeginsel (zie voorgaande subparagraaf). 184 Deze
179
Bij ondoelmatigheid kan worden gedacht aan de situatie dat de strafrechter uit het oogpunt van
reïntegratie een voorwaardelijke gevangenisstraf heeft opgelegd en de werkgever wenst over te gaan
tot een strafontslag.
180
De Doelder voegt daar nog aan toe de mogelijke strijd met de zorgvuldigheid, die in het
maatschappelijk verkeer betaamt ten aanzien van de wederpartij (art. 6:162 BW) (De Doelder 1981,
p.175). Zie ook Röling 1936, p. 70-77. Hij noemt drie bezwaren van en meervoudige reactie: het kan
onrechtvaardig werken, het kan ondoelmatig zijn en het kan in strijd zijn met ‘ne bis in idem’.
181
Hetgeen tot gevolg zou kunnen hebben dat ‘niet voldoende niet-bestrafte wederrechtelijkheid’ meer
over is (De Doelder 1981, p. 148).
182
Deze benadering sluit aan bij de wijze waarop in het ambtenarentuchtrecht wordt geoordeeld over de
samenloop van een strafrechtelijke en een tuchtrechtelijke straf. Als regel geldt dat voor een feit dat
zowel een strafbaar feit als een tuchtvergrijp oplevert, een strafrechtelijke én een tuchtrechtelijke
straf kan worden opgelegd. Er is dan geen sprake van schending van het ‘ne bis in idem’-beginsel,
aangezien beide sanctiestelsels andere belangen beschermen. Dit betekent niet dat het betreffende
ambtelijke orgaan bij het nemen van het besluit geen rekening moet houden met de strafrechtelijke
bejegening. De strafrechtelijke vervolging of veroordeling moet, indien mogelijk, bij de
belangafweging voorafgaand aan het betrokken besluit worden betrokken (Hof ’s-Hertogenbosch 22
juni 1992, TAR 1992, 193; Afd. Rechtspraak Raad van State 11 augustus 1986, AB 1987, 402;
Voorzitter Afd. rechtspraak raad van State 19 oktober 1984, AB 1985, 425. Zie ook Verhulp e.a.
2005, p. 135; Coolen 1989, p. 381).
183
Dit geldt ook indien schriftelijk is overeengekomen dat de werkgever gerechtigd is een straf op te
leggen, bijvoorbeeld in het geval van een boetebeding ex art. 7:650 BW. Dit geeft hem immers de
bevoegdheid een straf op te leggen en niet de verplichting.
184
Het evenredigheidsbeginsel en de in het maatschappelijk verkeer in acht te nemen zorgvuldigheid
kunnen mijns inziens ook met zich meebrengen dat de strafrechter rekening dient te houden met een
reeds door de werkgever opgelegde sanctie. Aldus ook De Doelder 1981, p. 174-177, die geheel
terecht opmerkt dat de betrokken rechter zich dient af te vragen of een ongelimiteerde opeenhoping
van straffen naar aanleiding van één misstap nog wel in verhouding staat tot die misstap. Zie ook
Taat 1948, p. 95; Röling 1936, p. 72: ‘Indien het feit ontslag uit een betrekking meebrengt, is dat een
leed, waarmede de strafrechter zooveel mogelijk moet rekening houden.’ Voor een uitgebreide
144