Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

Vooropgesteld kan worden dat toepassing van de ‘criminal charge’criteria
van het EHRM op een arbeidstuchtrechtelijke procedure nooit tot de
conclusie kan leiden dat sprake is van een strafvervolging in de zin van art. 6
EVRM of art. 14 IVBPR. Deze artikelen zien immers alleen op door de overheid
geëntameerde procedures en verwoorden grondrechten, geformuleerd ter
bescherming van burgers tegen vervolging of bestraffing door die overheid. 156
Desondanks meen ik dat aan de rechtspraak van het EHRM een argument kan
worden ontleend voor toepassing van de rechtsbeschermende beginselen ‘ne bis
in idem’ en ‘geen straf zonder schuld’ in het arbeidsrecht. De strekking van de
rechtspraak van het EHRM over het ‘criminal charge’-begrip is immers, dat bij
procedures tot het opleggen van een straf, bepaalde rechtswaarborgen, zoals het
‘ne bis in idem’-beginsel en de onschuldpresumptie (waar het beginsel ‘geen
straf zonder schuld’ direct mee samenhangt), in acht dienen te worden genomen.
In het arbeidsrecht is weliswaar geen sprake van door de overheid geëntameerde
procedures tot het opleggen van een straf, maar in 2.5 en 3.5.2.1 bleek dat
sanctieoplegging door de werkgever belangrijke overeenkomsten vertoont met
sanctionering door de overheid; ook bij sanctionering door de werkgever is
sprake van een ‘macht’ die een straf aan een ‘ondergeschikte’ kan opleggen. De
gedachte dat het opleggen van sancties met het karakter van een straf, door een
instantie met een machtspositie aan een ondergeschikte, met rechtswaarborgen
omkleed moet zijn, kan naar mijn mening als een algemeen rechtsbeginsel
worden beschouwd. 157
december 1999, AB 2000, 195, Pellegrin). Zie ook CRvB 29 april 2004, LJN AO9343. In
laatstgenoemde zaak ging het om een medewerker van de parketpolitie die een disciplinaire straf
opgelegd had gekregen en zich beriep op overschrijding van de redelijke termijn ex art. 6 EVRM bij
het opleggen van de straf. Volgens de Raad kon dit beroep niet slagen, reeds omdat art. 6 EVRM niet
van toepassing is op disciplinaire bestraffing van een ambtenaar die belast is met de uitoefening van
specifieke overheidstaken (met verwijzing naar de uitspraak Pellegrin).
156 Zie bijv. HR 30 september 1997, NJ 1998.
157 Zie ook Röling 1936, p. 49-50 en De Doelder 1981, p. 109. Dit sluit bovendien aan bij de
omschrijving van die van beginselen kan worden gegeven, als fundamentele denkwijzen over
bepaalde standen van zaken (G.C.G.J. van Roermond, ‘Contract der contracten’, in: J.M.
Barendrecht, M.A.B. Chao-Duivis & H.A.W. Vermeulen (red.), Beginselen van contractenrecht
(Nieskens-Isphording-bundel), Deventer: W.E.J. Tjeenk Willink 2000, p. 131-144. Verheul 1994, p.
53 wees er op dat de burger bij uitstek in het bestuurlijke, strafrechtelijke en tuchtrechtelijke
sanctierecht onderhevig is aan het dwangkarakter van het recht en om die reden meer behoefte heeft
aan adequate rechtsbescherming. Daar kunnen burgers immers als persoon worden terechtgewezen
door aantasting van hun burgerlijke vrijheden. Dat roept, volgens Verheul, om normen van
rechtsfatsoen of behoorlijkheid die de machtigste partij, met name de overheid moet naleven. ‘Het
recht kan op die manier een van zijn belangrijkste functies vervullen: regulering van macht.’
Hierdoor krijgen sancties als ‘tanden van het recht’ (ontleend aan Duk) een eigen ‘tandvlees’
(metafoor ontleend aan P. Nicolaï, ‘Het tandvlees van het recht’, in: P. Nicolaï e.a., Recht op scherp
(Duk-bundel), Zwolle: W.E. J. Tjeenk Willink 1984). Vgl. Verhulp 1996, p. 61, die er op wijst dat in
een belangenafweging het belang van de zwakste partij in twijfelgevallen vaak de doorslag geeft en
dat het beschermen van de zwakste partij in het arbeidsrecht ook in overeenstemming is met de
bedoeling van de wetgever.
137