Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

werkgever jegens de werknemer vergelijkbaar met die van de overheid jegens de
burger: in beide relaties is sprake van een verticale machtsverhouding (zie 2.5).
Het feit dat de werkgever, als meerdere, sancties met het karakter van een straf
kan opleggen aan een ‘ondergeschikte’ (zie 3.4), maakt de gelijkenis tussen de
relaties overheid-burger en werkgever-werknemer nog groter.
Concluderend, het arbeidstuchtrecht is in beginsel een privaatrechtelijk
sanctiestelsel, maar het heeft belangrijke kenmerken van het strafrechtelijk
sanctiestelsel: door een ‘macht’ worden straffen opgelegd aan zijn
‘ondergeschikten’. De Amsterdamse strafrechtsgeleerde Enschedé, die een strafrechtelijke
beschouwing over het arbeidstuchtrecht schreef, zei over de
vergelijking (arbeids)tuchtrecht en strafrecht:
‘Het hoeft geen betoog dat er een parallellie bestaat tussen tuchtrecht en
strafrecht. Het tuchtrecht lijkt als het ware het strafrecht binnen de kleinere
collectiviteit, en dat geldt ook voor het arbeidstuchtrecht, dat men daarom kan
beschouwen niet alleen als een deel van het arbeidsrecht maar ook als een deel
van het strafrecht.(…) Men kan onder strafrecht begrijpen alle recht dat
betrekking heeft op de negatieve sanctionering van een vermoede of bewezen
normschending, die niet gericht is op beëindiging resp. herstel van de uit zo’n
schending voortgevloeide onrechtmatige toestand resp. ontstane schade. Het
strafrecht, aldus verstaan, omvat naast het strafrecht in juridische zin ook
allerlei vormen van tuchtrecht, onder meer ook het tuchtrecht van werkgevers
ten opzichte van arbeiders.’ 136
136 Enschedé 1971, p. 3. Ook bij De Doelder en een aantal andere schrijvers komen we de opvatting
tegen dat het tuchtrecht grote gelijkenis met het strafrecht vertoont. Dit vormt voor De Doelder zelfs
aanleiding om in zijn proefschrift overwegende aandacht aan de verhouding tuchtrecht-strafrecht te
besteden (De Doelder 1981, p. 35). Hazewinkel-Suringa/Remmelink 1996, p. 31-34 stellen dat een
der meest opvallende eigenschappen van vrijwel alle tuchtrecht is, dat het een soort strafrecht is, dat
alleen geldt voor bepaalde groepen of organisaties, welke zich met bepaalde maatschappelijke
activiteiten bezighouden, waarbij het er om gaat, dat die activiteiten aan een bepaald niveau voldoen
en er tussen de leden van die groep of organisatie enige solidariteit blijft bestaan. De grondnorm, de
waarden waar het om gaat, verschillen al naar gelang de aard van de groep waarmee men te maken
heeft. Taat formuleerde de verhouding tussen strafrecht en tuchtrecht in zijn dissertatie uit 1948 als
volgt: ‘er zijn twee soorten “strafrecht” (…): 1. het ‘straats’strafrecht (droit criminel, Kriminalrecht):
het geheel van regelen, aangevende aan welke gedragingen van de Staatsburgers of degenen die zich
op het grondgebied van de Staat bevinden, door de staat of zijn administratieve onderdelen straf
verbonden wordt en waarin deze straf bestaat. 2. het ‘groeps’strafrecht, tuchtrecht of disciplinair
recht, het geheel van regelen, krachtens welke aan de niet-naleving van de bijzondere plichten van de
leden van een bepaalde groep voor de leden van die groep als zodanig straffen worden verbonden en
waarbij aangegeven wordt waarin deze straffen bestaan. Beide vormen van ‘strafrecht’ vertonen veel
verwantschap met elkander meer dan met enige andere tak der juridische wetenschap. Anderzijds is
reeds gewezen op de verschillen tussen straf- en tuchtrecht, die beiden op een plaats naast elkaar
recht geven.’ (Taat 1948, p. 7). Zie ook Handelingen Nederlandse Juristenvereniging 1971, deel 1 t/m
3, in het bijzonder de bijdrage van H.E. Ras, deel 2, p. 81-85, Zwolle: W.E.J. Tjeenk Willink 1971;
Taat 1948, p. 10-14. Zie ook M.J.C. Leijten, Tuchtrecht getoetst. Een onderzoek naar de betekenis
van grondrechten voor de wettelijke regeling van tuchtrecht en de tuchtprocedure (diss. Tilburg),
Arnhem: Gouda Quint 1991; A.H. Santing-Wubs, Kerken in geding. De burgerlijke rechter en
kerkelijke geschillen (diss. Groningen), Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2002, p. 141-161).
131