Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

‘geen straf zonder schuld’ zou zijn om, ondanks de afwezigheid van alle schuld,
toch strafbaarheid aan te nemen. 130 Oordeelt de strafrechter dat de schuld ontbreekt,
dan is de verdachte niet strafbaar en volgt ontslag van rechtsvervolging
(art. 350 jo. art. 352 lid 2 Sv). Acht de strafrechter de verdachte daarentegen
schuldig aan het ten laste gelegde feit (hij acht de verdachte deswege strafbaar),
en acht hij het feit bewezen en strafbaar, dan legt de strafrechter de verdachte de
straf of maatregel op, die op het feit is gesteld (art. 351 Sv). 131
3.5.2 Argumenten voor toepassing van de beginselen in het arbeidsrecht
Nu de grondslag en betekenis van de beginselen ‘ne bis in idem’ en ‘geen straf
zonder schuld’ duidelijk zijn, kan de vraag worden beantwoord of deze
beginselen toegepast dienen te worden in het arbeidsrecht. 132 In het vervolg
beperk ik mij tot de ‘materiële’ variant van het ‘ne bis in idem’-beginsel:
dubbele vervolging is in het arbeidsrecht niet aan de orde. Ik bespreek drie
argumenten vóór toepassing van beide beginselen.
3.5.2.1 Het arbeidstuchtrecht als vorm van strafrecht
Het staat vast dat naast het strafrecht een aantal andere sanctiestelsels, of stelsels
van rechtshandhaving, kunnen worden onderscheiden. Het betreft de
privaatrechtelijke, bestuursrechtelijke en de tuchtrechtelijke sanctiestelsels. 133
Het tuchtrecht heeft een eigen terrein, aangezien het in zijn algemeenheid niet is
onder te brengen bij een van de klassieke rechtsgebieden (privaatrecht,
bestuursrecht of strafrecht). Tuchtrecht heeft meestal één of meer kenmerken
van een van deze gebieden. 134 Het arbeidstuchtrecht speelt zich daarentegen
130 Mevis 2004, p. 533-544; Enschedé/Bosch & Sutorius 2002, p. 153 e.v ; Jörg & Kelk 1998, p. 146-
157; Kristen 1998, p. 48-49; Koopmans 1993, p. 38-40; Politoff & Koopmans 1991, p. 111-112;
Keijzer 1987, p. 251-253; Jonkers 1984, p. 1-9. Uitgebreid over avas: W.H. Vellinga, Schuld in
spiegelbeeld. Afwezigheid van alle schuld (diss. Groningen), Arnhem: Gouda Quint 1982.
131 Tenzij de strafrechter dit, in verband met de geringe ernst van het feit, de persoonlijkheid van de
dader of de omstandigheden waaronder het feit is begaan of zie zich nadien hebben voorgedaan, niet
raadzaam acht: in dat geval kan hij in het vonnis bepalen dat geen straf of maatregel zal worden
opgelegd (art. 9a Sr).
132 Het ‘ne bis in idem’-beginsel lijkt in het privaatrecht (waartoe het arbeidstuchtrecht behoort) tot nu
toe alleen toepassing te vinden in de vorm van de formele variant, namelijk als het gezag van
gewijsde ex art. 236 Rv (voor voorbeelden hiervan uit de arbeidsrechtelijke jurisprudentie zie Ktr.
’s-Hertogenbosch 16 februari 1999, Prg. 1999, 5145. Vgl. Rb. Zwolle 15 juli 1998, Prg. 1998, 5064;
Ktr. Harderwijk 18 september 1991, Prg. 1992, 3651). Voor de bespreking van de (on)wenselijkheid
van toepassing van de formele variant (het verbod van meervoudige vervolging) verwijs ik naar de
dissertatie van Beukers 1994, p. 106 e.v., met name p. 110-111. Zij omschrijft de civiele variant als
‘verlies van het vorderingsrecht’ (p. 110). Zij acht de toepassing van het beginsel niet alleen misbaar,
maar ook onwenselijk. Wel kan het opnieuw instellen van een vordering volgens haar in strijd met de
eisen van een goede procesorde zijn (p. 112-118). De interne werking van de materiële variant van
het beginsel in het publiekrecht, met name in het wettelijke tuchtrecht, lijkt daarentegen algemeen te
zijn aanvaard. Lenos 1998, p. 264-265; Leijten 1992, p. 1389 en 1392; De Doelder 1981, p. 151-152,
158-162 en 174.
133 Van Nispen 2003, p. 2-6; Enschedé/Bosch & Sutorius 2002, p. 6-7; De Doelder 1981, p. 4-5.
134 De Doelder 1981, p. 33-35.
129