Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

een ontslag van alle rechtsvervolging, een veroordeling en een
schuldigverklaring zonder oplegging van een straf of maatregel. 110
Het verbod van dubbele vervolging wordt ook wel het negatief gezag
van het strafrechtelijk gewijsde genoemd. 111 Het verbod geldt alleen ten aanzien
van beslissingen die in kracht van gewijsde zijn gegaan en waartegen derhalve
geen rechtsmiddelen meer openstaan. Voorts is het verbod alleen van toepassing
op beslissingen van de strafrechter; een beslissing van een burgerlijke rechter of
een administratieve rechter, dan wel een tuchtrechtelijke beslissing, staat niet in
de weg aan een strafrechtelijke vervolging en bestraffing ter zake van hetzelfde
feit. 112 Tot slot is van belang dat het verbod alleen betrekking heeft op een
vervolging (en bestraffing) van hetzelfde feit door dezelfde persoon. 113 Met
name het vereiste van feitsidentiteit levert in het strafrecht wel eens problemen
op. Volgens de rechtspraak van de Hoge Raad moet sprake zijn van identiteit
van plaats en tijd, moeten de strekkingen van de overtreden bepalingen
gelijksoortig zijn, althans niet te ver uiteen lopen, en moeten de te maken
verwijten van gelijksoortige aard zijn. 114
3.5.1.2 Geen straf zonder schuld
Een van de meest fundamentele beginselen van het strafrecht is het, aan het
beginsel van de onschuldpresumptie 115 verwante, beginsel ‘geen straf zonder
schuld’. 116 De Hoge Raad erkende de algemene gelding van het beginsel voor
110 Voor toepassing van art. 68 Sr is dus niet noodzakelijk dat een straf is opgelegd (zie ook Rogier
1992, p. 145-147). Het beginsel is niet van toepassing indien de eerste vervolging is geëindigd in een
van de in art. 349 Sv genoemde beslissingen; nietigheid der dagvaarding, onbevoegdheid van de
rechtbank, de niet ontvankelijkheid van het OM of de schorsing van de vervolging. Dan is het proces
immers bij de voorvragen blijven steken en is niet inhoudelijk over de feiten geoordeeld, maar slechts
naar aanleiding van de feiten (Corstens 2002, p. 191; Jörg & Kelk 1998, p. 116; Hazewinkel-
Suringa/Remmelink 1996, p. 596; Rogier 1992, p. 147). Rogier voegt hier aan toe dat een officier van
justitie bij ongewijzigde omstandigheden niet kan terugkomen op een transactie, een belofte, een
sepotmededeling of een toezegging inzake voorwaardelijk sepot of niet verdere vervolging. Hij wijst
er op dat voor deze buitengerechtelijke strafsancties op grond van het ‘ne bis in idem’-beginsel
dezelfde geschreven en ongeschreven regels gelden. Voor de transactie blijkt dit ook uit art. 74 lid 1
Sr, dat de transactie regelt. Indien aan de voorwaarden voor de transactie wordt voldaan, vervalt
volgens het artikel daarmee het recht tot strafvordering. Verder is in art. 255 lid 1 Sv geregeld dat na
een mededeling dat de zaak is geëindigd of een mededeling van niet verdere vervolging, de verdachte
niet opnieuw ter zake van hetzelfde feit kan worden vervolgd.
111 Hier tegenover staat uiteraard het positief gezag van gewijsde, dat betrekking heeft op de
rechtsgevolgen die van rechtswege intreden naar aanleiding van de uitspraak (Corstens 2002, p. 191).
112 Corstens 2002, p. 192; Lenos 1998, p. 266; Hazewinkel-Suringa/Remmelink 1996, p. 595. Zie HR 9
oktober 1984, NJ 1985, 251 en HR 2 december 1952, NJ 1953, 132.
113 Corstens 2002, p. 191-193.
114 Corstens 2002, p. 193-196; Jörg & Kelk 1998, p. 116-121; Hazewinkel-Suringa/Remmelink 1996, p.
596-606; Rogier 1992, p. 146-147. Zie ook over het ‘ne bis in idem’-beginsel in het strafrecht De
Doelder 1981, p.153-158; Lenos 1998, p. 264-282.
115 Voor de bespreking van het beginsel van de onschuldpresumptie en de werking van dit beginsel voor
het arbeidsrecht, verwijs ik naar 2.4.2.3 en 2.5.3 van hoofdstuk 2.
116 Algemeen wordt aangenomen dat ons strafrecht een schuldstrafrecht is (Kristen 1998, p. 48). Zie ook
Jonkers 1984, p. 1. Uitgebreid over het schuldbegrip en het beginsel ‘geen straf zonder schuld’: S.I.
Politoff & F.A.J. Koopmans, Schuld, Arnhem: Gouda Quint 1991, m.n. p. 71-92.
126