Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

van een straf, dan wel van een ordemaatregel hebben. Uitzondering vormt de
beëindiging wegens een dringende reden; deze sanctie heeft in beginsel het
karakter van een ordemaatregel, maar in de belevenis van de werknemer het
karakter van een straf. Voor de resterende sancties geldt dat ze soms wel en
soms niet het karakter van een straf hebben, afhankelijk van het antwoord op de
vraag of ze strikt noodzakelijk waren ter beëindiging van een ongewenste
situatie.
3.5 ‘Ne bis in idem’ en ‘geen straf zonder schuld’ in het arbeidsrecht?
Gezien de overeenkomst tussen sancties in het arbeidsrecht en sancties in het
strafrecht, wordt thans bezien of de beginselen ‘ne bis in idem’ en ‘geen straf
zonder schuld’ ook in het arbeidsrecht zouden moeten gelden. Allereerst ga ik in
op de betekenis van deze beginselen in het strafrecht (3.5.1). Vervolgens zet ik
uiteen wat de argumenten zijn voor toepassing van deze beginselen in het
arbeidsrecht (3.5.2).
3.5.1 De beginselen ‘ne bis in idem’ en ‘geen straf zonder schuld’
Deze beginselen bieden de verdachte bijzondere bescherming tegen willekeurig
of onrechtvaardig handelen van de overheid bij het opleggen van een straf. Ze
zijn in beginsel niet van toepassing op maatregelen. Kooijmans merkte over de
relatie tussen de maatregel en het ‘ne bis in idem’-beginsel op:
‘Meer in het algemeen lijkt de aard van de maatregel als instrument van
overheidsoptreden voor wat betreft de oplegging niet te worden genormeerd
door de werking van het strafrechtelijke ne bis in idem-beginsel. 101 De
strafvervolging is doelgericht, want in de eerste plaats gericht op bestraffing.
Juist op dit punt biedt het ne bis in idem-beginsel rechtsbeschermende
werking. De vordering van een maatregel valt op zichzelf niet onder dit
primaire doel van strafvervolging en wordt om die reden niet beïnvloed door
het ne bis in idem-beginsel.’ 102
Maatregelen zijn niet gericht op bestraffing en missen dan ook het vergeldende
karakter. Dientengevolge is ook schuld geen vereiste voor het opleggen van een
maatregel. 103
101
In een eerste noot wijst hij er op dat hetzelfde geldt voor het ‘ne bis in idem’-beginsel als is
neergelegd in art. 14 lid 7 IVBPR en in art. 4 van het – nog niet door Nederland geratificeerde –
Zevende Protocol bij het EVRM. In een tweede noot merkt hij op dat hiermee niet gezegd wil zijn dat
de vordering in concreto tot oplegging van een specifieke maatregel onder omstandigheden niet in
strijd zou kunnen zijn komen met het ‘ne bis in idem’-beginsel.
102
Kooijmans 2002, p. 273.
103
Kooijmans 2002, p. 244: ‘Omdat de maatregel niet strekt tot vergelding, is schuld – in de zin van
verwijtbaarheid – geen vereiste.’
124