Wangedrag van werknemers - RePub - Erasmus Universiteit ...

Tot slot besteed ik, ter illustratie, in 3.9 aandacht aan de normering van sancties
in een rechtsgebied dat nauw bij het arbeidsrecht aansluit: het socialezekerheidsrecht.
Hoe wordt daar omgegaan met de vragen of twee maal voor
hetzelfde wangedrag een sanctie mag worden opgelegd, en of de schuld moet
vaststaan alvorens een sanctie mag worden opgelegd? In 3.10 staan de
samenvatting en de conclusies.
3.2 Het begrip ‘sanctie’
Zoals gezegd, is het begrip ‘sanctie’ geen wettelijke term. Dientengevolge
brengt de kwalificatie ‘sanctie’ geen rechtsgevolgen met zich mee. Een definitie
van het begrip is in zoverre dan ook niet van belang. 1 Ter beantwoording van de
vraag welke sancties een werkgever kan opleggen, dient het begrip ‘sanctie’
daarentegen wel worden te afgebakend: welke handelingen van de werkgever,
als reactie op wangedrag van een werknemer, kunnen als ‘sanctie’ worden
aangemerkt? In deze paragraaf wordt gezocht naar de kenmerken van het begrip
‘sanctie’. Aan de hand van deze kenmerken wordt getoetst of bepaalde
arbeidsrechtelijke maatregelen terecht als ‘sanctie’ worden aangemerkt.
3.2.1 Oorsprong en betekenis
Het begrip ‘sanctie’ stamt af van het Latijnse woord sanctio, wat ‘strafbepaling’
of ‘verordening’ betekent. Dit komt van het Latijnse werkwoord sancio,
waarvan de grondbetekenis is: heiligen, (onder de bescherming der goden)
onschendbaar maken. Het kan verder de volgende betekenissen hebben; a)
plechtig verordenen, vaststellen; b) bekrachtigen; c) op straffe verbieden. 2
In ‘Van Dale’ wordt het omschreven als; 1 bekrachtiging, erkenning of
goedkeuring door een daartoe bevoegd gezag van een bestaande toestand of van
een genomen besluit of maatregel; 2 middel om de naleving van een voorschrift
of verdragsbepaling af te dwingen of als straf voor een overtreding. Als
synoniemen voor ‘sanctie’ noemt de Van Dale bij de tweede betekenis;
waarborg, dwangmiddel. 3 In het hiernavolgende beperk ik mij tot de bespreking
van het begrip sanctie in het juridisch taalgebruik. 4
3.2.2 Literatuur
Vooropgesteld kan worden dat het begrip ‘sanctie’ niet tot het strafrecht beperkt
blijft; 5 ook in het privaatrecht en bestuursrecht 6 wordt over sancties gesproken. 7
1 Lenos 1998, p. 12; Duk 1973, p. 7.
2 A.D. Leeman/Fred. Muller & E.H. Renkema, Beknopt Latijns-Nederlands woordenboek. Elfde druk,
Groningen: Wolters 1967. Zie ook De Doelder 1981, p. 3; Mulder 1974, p. 9; Rogier 1992, p. 7.
3 G. Geerts & H. Heestermans (red.), Van Dale groot woordenboek der Nederlandse taal. Twaalfde
druk, Utrecht/Antwerpen: Van Dale Lexicografie 1992.
4 Zie voor het onderscheid sociale en juridische sancties André de la Porte 1984, p. 7.
5 Voor een bespreking hiervan verwijs ik naar 3.3.
102