KURT WEILL | AUFSTIEG UND FALL DER STADT ... - Vlaamse Opera

KURT WEILL |
AUFSTIEG UND FALL DER STADT MAHAGONNY
Muzikale leiding | YANNIS POUSPOURIKAS
Regie | CALIXTO BIEITO
The way to the next whiskybar
Première Gent | 21 september
Première Antwerpen | 5 oktober
Nieuwe productie
Als gedroomde aftrap van het seizoen 2011-2012 met als thema: ‘Een nieuwe wereld!’
presenteert de Vlaamse Opera Bertolt Brecht en Kurt Weill’s jazzy opera Aufstieg und Fall
der Stadt Mahagonny in een regie van Calixto Bieito, ongetwijfeld een van de meest
spraakmakende regisseurs van het moment.
In Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny dompelen Kurt Weill en Bertolt Brecht ons onder
in een kunstmatig paradijs dat vertrouwde maatschappelijke normen negeert en waar alles is
toegestaan zolang men er maar het geld voor heeft.
Drie voortvluchtige criminelen, Leokadja Begbick, Fatty en Dreieinigkeitsmoses, stichten op
een plek in de woestijn de stad Mahagonny alias Netzestadt of ‘valstrikstad’ waar men
goudzoekers, afkomstig van de kust, naar toe wil lokken. In bars en bordelen moeten ze hun
pas vergaarde fortuin verteren. Mahagonny wordt het gedroomde toevluchtsoord voor al wie
het leven in die andere, hectische steden beu is. In Mahagonny wordt niet gewerkt of
geproduceerd, alleen genoten. Jim, Jack, Bill en Joe zijn houthakkers die in Alaska met noeste
arbeid groot geld hebben verdiend. De kersverse stad komt hen voor als het paradijs; de
werkelijkheid geworden utopie van het grenzeloze genot. De opgang van de stad wordt
mogelijk gemaakt door een vaste orde. Maar een leven van louter eten, drinken en liefde
bedrijven wordt uiteindelijk routineus. Jim Mahoney wil uitbreken. Een orkaan bedreigt de
stad en tijdens een ‘nacht van verschrikkingen’ bedenkt hij het idee van een totale anarchie.
Stelen, verkrachten, doden –alles moet kunnen ‘in het belang van de maatschappij, het welzijn
van de stad, de toekomst van de mensheid en de persoonlijke genoegdoening’, aldus nog Jim.
Wanneer Jims ‘nieuwe wet’ in praktijk wordt gezet, belandt Mahagonny in een neerwaartse
spiraal. Alle solidariteit tussen mensen is zoek, zo ervaart Jim wanneer zijn liefje Jenny en
zijn vroegere kompaan Bill niet ingaan op zijn vraag hem financieel uit de nood te helpen. Jim
moet boeten voor de enige echte overtreding in Mahagonny: geen cash hebben. Na Jims
proces en zijn groteske executie belandt de stad in een totale chaos. Het paradijs is razend snel
verworden tot een regelrechte hel.

Eén van de bekendste songs uit deze opera is wellicht De Alabama-Song. Het was ook één
van de meest geliefde nummers van Kurt Weill. Het wordt in de opera gezongen door het
hoertje Jenny en haar soortgenoten die hun bestaan willen opbouwen in Mahagonny en
dringend op zoek zijn naar spilzieke mannen. Onder andere David Bowie en zeker The Doors
maakten er hun eigen popversies van.
Een nieuwe vorm van opera
Kurt Weill en Bertolt Brecht hadden al ideeën voor een opera rond de fictieve stad
Mahagonny bij hun allereerste ontmoeting in de lente van 1927. Ze testen hun samenwerking
met kleinschalig muziektheater, het Mahagonny Songspiel, dat in première ging in Baden-
Baden (juli 1927) en dat ze beschouwden als een voorstudie voor de geplande opera.
Gebaseerd op de Mahagonny-gesänge van Brecht bepaalde het Songspiel al de krachtlijnen
voor Weills vernieuwende operataal: songs in plaats van aria’s, een jazzensemble in plaats
van een groot symfonisch orkest en een partituur die zich laaft aan het sentiment van
Schlagers en variétémuziek naast blues, tango en ragtime. De creatie van de opera
Mahagonny in de Opera van Leipzig (1930) was één van de grootste theaterschandalen in het
toenmalige Duitsland, het Duitsland van de Weimar Republiek. ‘Generalmusikdirektor’
Gustav Brecher werd verweten het huis te hebben opgesteld voor onversneden
communistische propaganda!
Mexicaanse worstelaars
Voor de nieuwe productie in de Vlaamse Opera tekent Spanjes beroemdste theatermaker van
het moment, Calixto Bieito. Bieto was eerder te gast in Antwerpen en Gent met Carmen. Nu
is het de eerste keer dat hij bij de Vlaamse Opera een nieuwe productie realiseert. Zijn
radicale lezingen van het operarepertoire doen geregeld stof opwaaien. In de setting van
Rebecca Ringst en met kostuums van Ingo Krügler focust Bieito’s Mahagonny op een
geïmproviseerde realisatie van individuele dromen en fantasieën. Elk personage in deze
tijdelijke samenleving wil de vrijheid ongeremd beleven. Visueel laat de productie zich
inspireren door de lucha libre, het Mexicaanse worstelen dat behalve sport extravagant theater
oplevert waarbij de luchadores hun eigen flamboyante kostuums en maskers maken.
John Daszak, één van de meest bejubelde Britse tenoren van het moment, vertolkt de rol van
Jimmy, de eigenlijke protagonist van de opera. In de twee vrouwelijke hoofdrollen vinden we
Noëmi Nadelmann (Jenny) en Leandra Overmann (Begbick); dames die eerder al het mooie
weer in dit huis maakten in producties van Wozzeck en Mazeppa. Huisdirigent Yannis
Pouspourikas heeft de touwtjes muzikaal in handen.
Anne Sofie von Otter zingt liederen uit Theresienstadt
In het kader van deze productie presenteert de Vlaamse Opera een exclusief concert van de
Zweedse mezzo-sopraan Anne Sofie von Otter. Tijdens dit concert brengt zij liederen die
verband houden met Theresienstadt.
Dit getto uit de Tweede Wereldoorlog was één van de belangrijkste en meest cynische
schakels in de Endlösungpolitiek van nazi-Duitsland.

Onder nazi-terreur zetten de gevangenen van Theresienstadt een cultureel leven op poten dat
wat diversiteit en kwaliteit niet moet onderdoen met dat van om het even welke toenmalige
grootstad.
Eerst gebeurt dit clandestien, later wordt het gerecupereerd door het regime. Theresienstadt
wordt een voorbeeldkamp. Cultuur als rookgordijn om de ware toedracht van de
verschrikking te verbergen.
Op 5 oktober brengt Anne Sofie von Otter in de Vlaamse Opera Gent een concert waarin ze
liederen brengt die verband houden met Theresienstadt. Sommige liederen werden er
gecomponeerd, andere werden gecomponeerd door de overlevers van het kamp.
Een hartverscheurend concert gebracht door een van de grootste mezzo-sopranen van het
moment voor wie muzikaliteit en emotie sleutelwoorden zijn. Later volgt meer informatie
over dit concert.
Von Otter Theresienstadt
Woensdag 5 oktober | Vlaamse Opera Gent | 20 u
Kaarten: € 10 - € 55

Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny
Kurt Weill (1900-1950)
Opera in drie bedrijven (1927-1929)
Libretto van Bertolt Brecht
Creatie in de Opera van Leipzig op 9 maart 1930
Nieuwe productie
Coproductie met Oper Graz
MUZIKALE LEIDING Yannis Pouspourikas
REGIE Calixto Bieito
DECOR Rebecca Ringst
KOSTUUMS Ingo Krügler
BELICHTING Franck Evin
DRAMATURGIE Xavier Zuber
KOORLEIDING Graham Cox
LEOKADJA BEGBICK Leandra Overmann
FATTY DER ‘PROKURIST’ Erin Caves
DREIEINIGKEITSMOSES Claudio Otelli
JENNY HILL Noëmi Nadelmann
JIM MAHONEY John Daszak
JACK O’BRIEN/ TOBBY HIGGINS Gijs Van der Linden
BILL William Berger
JOE Jaco Huijpen
SPRECHER Guntbert Warns
Symfonisch Orkest van de Vlaamse Opera
Koor van de Vlaamse Opera
KURT WEILL |
AUFSTIEG UND FALL DER STADT MAHAGONNY
Muzikale leiding | YANNIS POUSPOURIKAS
Regie | CALIXTO BIEITO
Première Gent | 21 september
Première Antwerpen | 5 oktober
Nieuwe productie
VLAAMSE OPERA GENT | 21, 23, 25*, 27 september | 20.00 u/ *15.00 u
VLAAMSE OPERA ANTWERPEN |5, 7, 9*, 11, 13, 15 oktober | 20.00 u/ *15.00 u
KAARTEN | €10-€95 | 070 22 02 02 | vlaamseopera.be

Biografieën
KURT WEILL |
AUFSTIEG UND FALL DER STADT MAHAGONNY
Muzikale leiding | YANNIS POUSPOURIKAS
Regie | CALIXTO BIEITO
Première Gent | 21 september
Première Antwerpen | 5 oktober
Nieuwe productie
Yannis Pouspourikas
Yannis Pouspourikas werd kort na zijn studies assistent-dirigent in de Opéra national de Paris
en assistent van Sir Simon Rattle op het Glyndebourne Festival. Hij was te gast op de
Chorégies d'Orange, in het Teatro Real in Madrid, het Grand Théâtre de Genève en De Munt.
Hij stond ondermeer voor het Orchestre Philharmonique de Strasbourg, Orchestre Colonne en
hij leidde het Orchestre de la Suisse Romande in verschillende operaproducties. In 2005 tot
2007 was hij vastgastdirigent van het Orchestre national de Lyon. In 2005 werd hij eveneens
vaste gastdirigent van het Orchestre symphonique de Mulhouse, een functie die hij tot
vandaag bekleedt. Bij de Vlaamse Opera is Yannis Pouspourikas koordirigent en huisdirigent.
Hij had de muzikale leiding bij Candide en de wereldcreatie L’Intruse.
Calixto Bieito
De Spaanse regisseur Calixto Bieito is één van de meest spraakmakende theatermakers van
het moment die zijn werk verdeeld tussen tekstheater en opera. Met zijn radicale regies van
Un Ballo In Maschera, Die Entführung aus dem Serail of Die Fledermaus deed hij veel stof
opwaaien. Hij is artistiek adviseur voor het gezelschap Fundacio Romea in Barcelona en
artistiek leider van het nieuwe Barcelona International Theatre festival. Recent zorgt hij voor
veel ophef met zijn Dialogues des Carmelites in Der Komische Oper in Berlijn en een
eigenzinnige Parsifal in Stuttgart.
Leandra Overmann
Leandra Overmann is een veelgevraagde mezzosopraan, niet enkel voor opera maar ook voor
concerten. Met meer dan 500 concerten op haar actief specialiseerde ze zich in het Requiem
van Verdi, het Stabat Mater van Dvorak, Symfonieën N 2, 3 en 8 van Mahler en Das Lied von der
Erde. Haar operarollen omvatten zowel Erda, Fricka en Waltraute als Amneris, Azucena en de
heks in Hänsel und Gretel. Leandra is de muze van de controversiële regisseur Calixto Bieito
met wie ze binnenkort opnieuw samenwerkt voor La Voix Humaine in de opera van Madrid. In
2002 werd ze bovendien benoemd tot professor in de zangkunst aan de Muziekacademie in
Würzburg.

Noëmi Nadelmann
De Zwitserse sopraan Noëmi Nadelmann kan bogen op een glansrijke carrière. Met haar
uitstraling en vocale présence voor ogen creëerde Harry Kupfer zijn bijzonder succesvolle
producties van La Traviata en Lucia di Lammermoor in de Komische Oper in Berlijn waar zij
sinds 1994 geregeld te gast is. Noëmi Nadelmann zingt vandaag in alle internationaal
gerenommeerde operahuizen zoals de Weense Staatsoper, de Parijse Opera en de
Metropolitan Opera in New York. Ze is ook thuis in musical, operette en zarzuela waarvan ze
meeslepende opnamen realiseerde. Bij de Vlaamse Opera oogstte ze veel succes met haar
ontroerende vertolking van Marie/Wozzeck.
Claudio Otelli
Het uitgebreide repertoire van deze Oostenrijkse bariton omvat zowel klassieke titels als
hedendaagse. Van Escamillo in Carmen tot Dr. Schön in Lulu en van Scarpia in Tosca tot
Stolzius in Die Soldaten. Otelli werkte met regisseurs als Klaus Michael Grüber, Harry
Kupfer, Nikolaus Lehnhoff en David Pountney en met dirigenten als Claudio Abbado, Stefan
Soltesz en Riccardo Muti. Zijn uitzonderlijke stem bracht wereldwijd op de planken van de
grote huizen als Lincoln Center in New York, Teatro alla Scala in Milaan, Bregenzer
Festspiele en de drie huizen in Berlijn.
John Daszak
Met zijn eclectisch repertoire is tenor John Daszack al snel uitgegroeid tot een van de meest
gevraagde Britse tenoren van het moment zowel voor het operarepertoire als voor concerten.
De voorbije seizoenen stonden in het teken van debuten als Aschenbach/Death in Venice bij
de opera van Hamburg, Aron/Moses & Aron bij de Wiener Staatsoper en Captain Vere/Billy
Budd in de opera van Frankfurt. Andere rollen op zijn repertoire zijn Peter Grimes, Enrico/La
Campana Sommersa of Mephistopheles/Dr. Faustus. Als concertsolist is hij regelmatig te
horen in de werken van Mahler, Janacek en Beethoven.
William Berger
De Zuid-Afrikaanse bariton William Berger voelt zich uitstekend thuis in het barokke genre
maakt regelmatig uitstapjes naar klassieke of hedendaagse componisten. Hij debuteerde als
Apollo/Dafne e Apollo op het London Händel Festival. Andere rollen op zijn repertoire zijn
Aeneas/Dido and Aeneas, Guglielmo/Cosi fan tutte, Don Giovanni, Papageno/Die Zauberflöte
of Alazime/Zaide. Vorig jaar won hij tijdens het Ernst Häfliger Concours de prijs Konzert am
Lucerne Festival.
Jaco Huijpen
De Nederlandse bas Jaco Huijpen vertolkte reeds tijdens zijn conservatoriumopleiding de rol
van Sarastro/Die Zauberflöte en debuteerde hij aan de Nederlandse Opera in de rol van
Inquisitoro/Don Carlo. In 1989 werd hij uitgekozen om Nederland te vertegenwoordigen op de
Cardiff Singer of the World Competition. Hij was te gast bij de Nationale Reisopera, het
Holland Festival, de Komische Oper en Staatsoper unter den Linden Berlijn, Opéra National
de Montpellier en de Opera van Leipzig. Hij vertolkte er rollen als Il Conte di
Monterone/Rigoletto, Klingsor/Parsifal, Ramphis/Aida, Banco/Macbeth, Kaspar/Der Freischutz,
Osmin/der Entführung aus dem Serail. Jaco Huijpen was reeds eerder te gast in de Vlaamse
Opera als Tiresias/Oedipus Rex en als Grand Inquisiteur/Don Carlos.

Erin Caves
Deze Amerikaanse tenor voelt zich perfect thuis in het Duitse repertoire. Logisch dus dat rollen als
Erik/Der fliegende Holländer, Stolzing/Die Meistersinger von Nürnberg, Siegmund/Die Walküre,
Parsifal en Lohengrin op zijn repertoire staan. Daarnaast was hij ook te zien en te horen in het
Italiaanse repertoire als Cavaradossi/Tosca of Ismaele/Nabucco. Caves heeft op alle grote Duitse podia
gestaan en werkt regelmatig samen met Calixto Bieito.
Guntbert Warns
Deze Duitse acteur woont en werkt voornamelijk in Berlijn. Hij trainde aan de Hochschule für
Musik und Theater Hannover en stond op de planken van o.a. het Schillertheater en de
Komische Oper Berlijn. Daarnaast was hij regelmatig te zien in theaters in Wenen, Parijs en
Basel alsook op het witte doek en op het kleine scherm. In de jaren negentig kende hij veel
succes met zijn Berlijnse cabaret Die Bastarde.

Opera Plus
KURT WEILL |
AUFSTIEG UND FALL DER STADT MAHAGONNY
Muzikale leiding | YANNIS POUSPOURIKAS
Regie | CALIXTO BIEITO
Première Gent | 21 september
Première Antwerpen | 5 oktober
Nieuwe productie
Ook in het seizoen 11-12 zorgt de dienst dramaturgie voor een uitgebreid
randprogramma bij de producties.
INLEIDING
Voor aanvang van elke operavoorstelling geven de dramaturgen van de Vlaamse Opera een
introductie op het werk en de muziek die uitgevoerd worden. De inleiding is gratis bij te wonen,
45 minuten voor aanvang van elke operavoorstelling in de foyer.
WEERWOORD
Kunst vertrekt vanuit de dialoog en dat geldt zeker ook voor de opera. Voorstellingen kunnen en
moeten niet alleen emoties maar ook vragen en bedenkingen oproepen. Ze moeten aanzetten tot
gesprek. In WEERWOORD creëren we voor u die ruimte. Na iedere matineevoorstelling wordt
u in een informeel kader uitgenodigd door de verantwoordelijke dramaturg en kunt u samen met
haar of hem en andere toeschouwers in gesprek gaan over de voorstelling die u gezien heeft. Wij
nodigen ook de zangers uit en met wat geluk komen de dirigent en de regisseur ook mee. Een
garantie voor een mooie dialoog! Aansluitend op elke matineevoorstelling in de foyer.
Weerwoord Mahagonny
Zondag 25 september | Vlaamse Opera Gent | Na de voorstelling
Zondag 9 oktober | Vlaamse Opera Antwerpen | Na de voorstelling
BACKSTAGE
Na een beperkt aantal operavoorstellingen is er de mogelijkheid om meteen nadat het doek is
gevallen, een kijkje te nemen in het decor. De voorstellingsleider geeft je een woordje uitleg over
alles wat daar te zien is. Gratis en voor niets.
Backstage Mahagonny
Dinsdag 27 september | Vlaamse Opera Gent | Na de voorstelling

FOCUS
Tijdens het seizoen 2011-2012 stellen we vier opera’s in een bijzonder licht. Opera’s die we van
dichterbij bekijken maar telkens vanuit een ander perspectief. Daarbij gaat het niet alleen om
verdieping van het onderwerp of de context van de opera, maar ook om een verbreding naar
andere kunsten. Een kijkje in de eigen tuin en over de schotten heen.
Berlijns Cabaret en Entartete Musik
Focus op Kurt Weill, Bertolt Brecht, liederen en muziek uit Theresienstadt.
Eendaagse cursus naar aanleiding van de controversiële opera Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny
en in samenhang met het concert met liederen en muziek uit Theresienstadt.
Berlijn beleefde culturele hoogdagen in de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw toen Kurt Weill en
Bertolt Brecht de opera creëerden. Hun samenwerking, maar ook het werk van schrijvers als Kurt
Tucholsky, nachtclubkoninginnen als Anita Berber en avant-gardisten als Otto Dix en Georg
Grosz nemen we onder de loep. Het optimisme, de humor en satire, seksistisch en politiek
getinte thematiek van de Weimarrepubliek veranderden snel tot cynisme en verzet tegen Adolf
Hitler. Het Berlijnse Cabaret en een hele generatie kunstenaars verdween in concentratiekampen.
Deze dagcursus wordt georganiseerd in samenwerking met Amarant en gegeven door David
Vergauwen.
OPERAGENT woe 5 okt 10.00 u tot 16.30 u
Deelname € 24,50 / € 21 Amarantleden / € 23,50 < 26 en 60+
FILM
Op 24 september kan u in CinemaZuid in Antwerpen gaan kijken naar de film Manderlay van
de Deense cineast Lars von Trier. Dit eerste deel van zijn trilogie USA-Land of Opportunities
verwijt in stijl en inhoud naar Mahagonny. Een mooie parallel aan de opera.
Zaterdag 24 september | CinemaZuid Antwerpen | 20 u

Extra
KURT WEILL |
AUFSTIEG UND FALL DER STADT MAHAGONNY
Muzikale leiding | YANNIS POUSPOURIKAS
Regie | CALIXTO BIEITO
Première Gent | 21 september
Première Antwerpen | 5 oktober
Nieuwe productie
Onderstaand interview verschijnt in Vlaamse Opera Nu!. U kan het gebruiken in uw
verslaggeving mits de nodige bronvermeldingen.
Calixto Bieito over zijn regies en Mahagonny
‘Bewust choqueren doe ik nooit!
Het Beest... Zo werd de Spaanse regisseur Calixto Bieito ooit gedoopt door de Britse pers. Waar
hij regisseert, waait stof op en reageert het publiek ofwel woest ofwel jubelend. Nu creëert hij
voor de Vlaamse Opera een nieuwe productie van Kurt Weill en Bertold Brecht's controversiële
aanklacht tegen het kapitalisme Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny. Moeten we schrik
krijgen?
Wilfried Eetezonne
Die reputatie van schandaalregisseur is eigenlijk niet eerlijk, want ze is gebaseerd op slechts een paar
van zijn meest opzienbarende producties. Regies die door hun controverse heel mediageniek werden
en vaak uit hun context gerukt werden. Terwijl Calixto Bieito een workaholic is, die naast enkele
operas per seizoen ook theater regisseert. Hij is een van de drijvende krachten achter het
theatergezelschap Fundacio Romano in zijn thuisstad Barcelona en zopas werd hij daar artistiek
directeur van een nieuw internationaal theaterfestival.
En is Calixto Bieito ook niet de regisseur van de fel gesmaakte Carmen die in 2006 op de podia van de
Vlaamse Opera stond? Kortom, de man heeft vele kanten en de zachte, haast verlegen stem die we aan
de telefoon krijgen voor het interview is allerminst beestachtig.
'Het verbaast me nog altijd dat mensen mij zien als een schandaalregisseur, terwijl ik zoveel
verschillende zaken doe,' steekt hij van wal. 'Ik beschouw me absoluut niet als iemand die er op uit is
om alleen maar te choqueren. Ik ben geen mathematische machine die denkt: als ik dit doe, dan gaan
ze schrikken. Ik wil uitbeelden wat ik voel bij een stuk.'

Je regisseert zowel theater als opera. Wat zoek je in het theater dat je mist in opera?
Theater is veel lichamelijker, vleselijker.. Het lichaam is iets wonderlijk, de constante beweging...
Operasolisten moeten ook met hun hele lichaam zingen, niet alleen met hun techniek. Dat is het
belangrijkste voor mij. In theater mis ik dan uiteraard de muziek.'
Je werkt veel in Duitsland. Voel je je thuis in hun traditie van Regietheater.
(lacht) Ik hou van hun witte wijn... Maar ook van het cultuurlandschap en ik vind het leuk om er te
werken omdat er veel mogelijk is. Belangrijker echter is om te werken in een huis en met een team
waar ik me goed bij voel. Maar ik werk ook graag in de VS of Groot-Brittannië om maar uitersten te
noemen.
Hoe ziet een stad als Mahagonny eruit volgens Calixto Bieito?
Mahagonny is voor mij een maatschappij van excessen, van teveel, van zoveel als mogelijk eten,
zoveel als mogelijk drinken, zoveel als mogelijk neuken, zoveel als mogelijk vechten... Het is een
beetje La Grande Bouffe, een film die hier een inspiratie is voor mij.
Elke grote stad is dus een Mahagonny?
Ja, met het verschil dat Mahagonny een stad is voor arme mensen. Overal heb je
entertainmentcomplexen waar je naar slechte films kan kijken, slecht kan eten en waar je gedwongen
wordt om zoveel als mogelijk te shoppen. Waar je hele weekends kan doorbrengen met het eten van
hamburgers en shoppen. Dat is voor mij Mahagonny. De luxe voor het arme volk, gecreëerd door de
rijken. Op deze manier krijgen de armen het idee dat ook zij in luxe leven. Dat heeft niks te maken met
bijvoorbeeld Las Vegas. Ik vind het te makkelijk om Las Vegas te zien als Mahagonny. Het gebeurt
op een ander niveau. In onze productie is Mahagonny dus een luxe camping, waar de mensen gelukkig
zijn ondanks de muggen. En je eet er rommel en drinkt er teveel en je kan er zoveel neuken als je wil.
In je kostuums verwijs je naar de extravagante cultuur van het Mexicaans worstelen. Hoe ben je
daarbij gekomen.
Hoewel ik geen Las Vegas wou tonen, wou ik er toch iets in hebben van dat brutale Amerikaanse
kapitalisme, dat een enorme druk uitoefent op sommige andere culturen. Wij zitten ook in een
kapitalistisch systeem, maar u en ik zullen niet zo snel rommel eten. Dat brutale, agressieve systeem
beïnvloedt ons in mindere mate, maar wel die mensen die in een veel lagere klasse leven, mensen die
niet voor zichzelf kunnen denken of opkomen. Die mensen zijn het kanonnenvlees voor het
kapitalisme. Dit is een enorm probleem in Spanje, bijvoorbeeld.

Je bent zeer vertrouwd met het werk van Brecht. Wat betekent hij voor jou?
Hij is een briljant dramaturg en een groot filosoof. Soms denk je dat hij gedateerd is, maar hij zit er
vaak nog altijd bovenop. Ik hou van de Mahagonny-periode in zijn carrière. Ik deed de
Threepennyopera, maar deze Mahagonny is veel visionairder. Na de oorlog werd hij conventioneler.
Mahagonny zou vandaag geschreven kunnen zijn: we zitten in een economische crisis, banken
graaien gigantische bonussen weg en heel Europa is in de greep van nationalisme tot zelfs
extreem-rechts.
(Lacht) U beschrijft Spanje op dit moment. Er heerst hier corruptie, armoede, protestacties tegen de
politiek,... Spanje wordt het nieuwe Italië, wellicht. Ik weet niet waar het naartoe gaat met Spanje.
Heel anders dan bij jullie.
Euh...?
(Lacht) Oh nee!

MAHAGONNY VOOR DUMMIES
KURT WEILL |
AUFSTIEG UND FALL DER STADT MAHAGONNY
Muzikale leiding | YANNIS POUSPOURIKAS
Regie | CALIXTO BIEITO
Première Gent | 21 september
Première Antwerpen | 5 oktober
Nieuwe productie
1. Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny (1927-’29) is het meest ambitieuze werk dat
ontstaan is uit de kortstondige maar veelbesproken samenwerking tussen componist
Kurt Weill (1900-1950) en auteur en theatermaker Bertolt Brecht (1898-1956).
Tijdens het werk aan Mahagonny ging Die Dreigroschenoper in première (1928) die
een ware triomf betekende voor het illustere duo. Daar waar Die Dreigroschenoper
nog een mengvorm is tussen opera en gesproken theater, is Mahagonny een
volwaardige opera.
2. In navolging van Brechts ‘epische theater’ kan men Mahagonny als ‘epische opera’
bestempelen. Dit is opera die de handeling op een afstandelijke manier vertelt en
becommentarieert en die een aaneenschakeling is van maatschappelijke situaties die
de toeschouwer moet analyseren. Van het publiek wordt gevraagd na te denken en
zelfs te discussiëren over wat er op scène wordt getoond.
3. Kurt Weill vernieuwde het genre opera door integratie van eigentijdse variétémuziek,
populaire deuntjes en jazz -de commerciële muziek van die tijd. Die
Dreigroschenoper betekende de doorbraak van deze nieuwe operastijl. De
Dreigroschen-koorts die Europa lange tijd in de greep hield, waaide in de jaren 1950
ook over naar de States. Weill emigreerde na de machtsovername door de nazi’s in
Duitsland naar Amerika waar hij een schitterende carrière begon in Broadway en waar
hij ook voor de Hollywoodfilm werkte.
4. Sinds Die Dreigroschenoper werd Kurt Weill in Duitsland geklasseerd als een
vertegenwoordiger van ‘ontaarde muziek’ (‘Entartete Musik’) en ‘cultuurbolsjewisme’
–categorieën die het nazistische cultuurbeleid in het leven had geroepen.
5. De première van Mahagonny in de Opera van Leipzig (maart 1930) groeide uit tot één
van de grootste theaterschandalen van de 20 ste eeuw. SA’ers hielden voor de
opvoering demonstraties tegen de opera en verstoorden de voorstelling. De politie
greep uiteindelijk in.
6. De Alabama-Song uit Mahagonny was één van Weills songs die moeiteloos door de
ontspanningsmuziek werd gerecupereerd. Een belangrijke schakel in dit proces was de

Oostenrijkse actrice en zangeres Lotte Lenya (1898-1981) die in verschillende creaties
van Weill betrokken was en die de levenspartner was van de componist. Als Weills
favoriete vertolkster van songs betekent ze tot op vandaag een standaard in de
interpretatie van zijn muziek. Filmliefhebbers kennen Lenya wellicht ook uit de James
Bond-film From Russia with Love (1963) waarin de actrice met verve de rol vertolkte
van de agente Rosa Klebb!
7. Weills songs leven vandaag verder in jazz- en poparrangementen van onder meer The
Doors, Tom Waits, Lou Reed, Sting, Marianne Faithfull en John Zorn.