1996 BRABANTS HEEM JAARGANG 48 - Hops

i Archeologie in het Maasdal
Al meer dan vijfentwintig jaar zoeken
enkele amateur-archeologen
met veel enthousiasme (en mede - of
met name? - daardoor met veel succes)
in de baggergaten langs de Maas
ten noorden en oosten van 's-Hertogenbosch
naar archeologische en
paleontologische overblijfselen.
Daarbij worden veel, vaak uitermate
curieuze vondsten verzameld. Wat
de archeologie betreft mag men zich
inderdaad verwonderen over de rijkdom
en overvloed aan vondsten,
zoals Ad Wouters in het voorwoord
van dit boek schrijft. Ook de brede
variatie van vondstmateriaal is
opvallend: vuurstenen, benen en
metalen voorwerpen en aardewerk,
daterend van de oude steentijd tot
in de middeleeuwen. Op grond
daarvan kan worden afgeleid dat het
Maasdal een bijzondere rol speelt in
de archeologie van Noord-Brabant,
of zelfs van Nederland. Helaas
bestaat de archeologische informatie
grotendeels uit vondsten, die zo hun
eigen verhaal kunnen vertellen, zoals
uit dit boek blijkt. Die vondsten zijn
spijtig genoeg vrijwel alle gevonden
in secundair verband, dus niet in
situ. Daardoor kan gespeculeerd
worden over de betekenis van die
vondsten, zoals ook in dit boek herhaaldelijk
gebeurt. Veel van die
vondsten zijn zonder meer van
nationaal belang. Ze verdienen daarom
eigenlijk een ereplaats in bijvoorbeeld
het Rijksmuseum van
Oudheden te Leiden of in het
Noordbrabants Museum te 's-Hertogenbosch.
De meeste staan echter
elders, namelijk in een klein maar
interessant museum in een oud
gemaal in de polders bij Empel
(gemeente 's-Hertogenbosch).
In het boek wordt een chronologisch
overzicht gegeven van de door
baggerwerkzaamheden vrijgekomen
vondsten, waarbij een fiks aantal
fraai uitgevoerde lijntekeningen en
foto's (waarvan sommige in fullcolour)
is afgedrukt. In de tekst
wordt een beschrijving gegeven van
de vondstomstandigheden, waarbij
door middel van excursies in de
archeologische literatuur parallellen
worden gelegd met vondsten elders
in Europa. Onder de vondsten zijn
niet alleen die uit de steentijd opvallend,
ook die uit de late ijzertijd en
Romeinse tijd zijn topstukken.
Daaronder bevinden er zich enkele
die afkomstig zijn van de in de jaren
1989-1991 opgegraven 'Tempel van
Empel', maar de vondstomstandigheden
worden daarbij niet bij vermeld.
Vermoedelijk betreft het
voorwerpen die met metaaldetectoren
zijn gevonden vóór of na die
opgravingen. Andere museale voorwerpen
zijn een aantal fraaie bronzen
ketels en wijnzeven uit Lith,
waaronder enkele met curieuze
inscripties of anderszins aangebrachte
teksten.
Op blz. 122 en 123 van hun boek
pleiten de auteurs voor een meer
multi-disciplinair onderzoek van
archeologische vondsten en vindplaatsen,
waarbij onder andere ook
biologische en antropologische
inzichten dienen te worden betrokken.
Dit pleidooi wijst op een
gebrekkige kennis van de archeologische
literatuur. De laatste decennia
zijn toch talrijke publicaties versche-
BRABANTS ' "J~J l HEEM
Reconstructietekening van de Tempel
van Empel.
nen waarin juist die aspecten uitvoerig
zijn geïntegreerd, ook in Nederland.
Een andere wat vreemde
opmerking (blz. 125) is dat archeologische
interpretaties niet beperkt
mogen blijven tot persoonlijke theorieën
van enkele wetenschappers, en
dat daarom een onafhankelijke
begeleidingscommissie zou moeten
worden samengesteld die al te persoonlijke
theoriën zoveel mogelijk
'elimineert'. Deze opmerking heeft
zonder meer betrekking op de
inhoud van het hier besproken
boek, want daarin staan treffende
voorbeelden van persoonlijke theorieën
die de toets van een begeleidingscommissie
misschien niet allemaal
doorstaan zouden hebben.
Maar het zijn vaak juist zulke theorieën
die vooruitgang geven aan de
archeologie, of aan wat voor andere
wetenschap dan ook.
Anton Verhagen en Arnold Chambon,
Speuren naar het onverklaarbare.
Archeologie in het Maasdal
(Empel/Gewande: Stichting Archeologisch
en Paleontologisch museum
Hertogsgemaal, 1995) 134 blz.;
ISBN 90-9008635-8; prijs ƒ 32,-.
Nico Arts f ]