1996 BRABANTS HEEM JAARGANG 48 - Hops

over haar bedienaren. Dominee Jean
Vanhees beschrijft de kleine groep
gereformeerden ('Geuzen') en haar
bevoorrechte positie in Lommei in
de periode 1648-1808. Hij geeft een
overzicht van de geschiedenis van
deze geloofsgemeenschap, hun
gebouwen en instellingen, en biedt
korte biografieën van alle Lommelse
predikanten, schoolmeesters, secretarissen,
notarissen, vorsters, douanebeambten
en anderen die tot de
protestanten in het dorp behoorden.
Hoewel de joden ('Smousen') in
Lommei maar heel weinig sporen
nalieten, wisten notaris/museumvoorzitter
Bruno Indekeu en de
Amsterdamse Juan Goudsmit toch
heel wat gegevens boven water te
halen over de vanaf 1772 in het dorp
aanwezige joden. Daarnaast wordt
de geschiedenis van de joodse familie
Goudsmit, die een tijdlang te
Lommei woonde en waarvan nakomelingen
de Nederlandse winkelketen
De Bijenkorf oprichtten, uitgebreid
uit de doeken gedaan.
Dit mooi vormgegeven boek geeft in
korte, maar heldere en goed geïllustreerde
bijdragen een boeiende en
weloverwogen kijk op het godsdienstig
leven van de Lommelaars gedurende
het Ancien Régime, of het nu
'Papen', 'Geuzen' of'Smousen'
betrof.
Bruno Indekeu (red.), Over Papen,
Geuzen en Smousen. Historiek van de
katholieke, protestantse en joodse
gemeenschappen te Lommei in de i?de
en i8de eeuw. Publikaties van de v.z.w.
Museum Kempenland te Lommei, 15
(Lommei: v.z.w. Museum Kempenland,
1995) 95 blz.; geïll.; Depotnr.:
0/1995/411/12; te bestellen bij v.z.w.
Museum Kempenland, Dorp 16,
8-39x0 Lommei (B), tel. (0032) n 54 13
35; prijs ƒ 25,oo/BF 500.
Jac. Biemans H
'. J Vervalsingen, heidenen
en de Romeinse grens
De uitgeverij Stichting Matrijs te
Utrecht heeft in 1995 de literatuur
verrijkt met een drietal archeologische
boeken die alledrie voor het
grote publiek zijn geschreven. Een
andere overeenkomst is dat in alle
drie de boeken de provincie Noord-
Brabant aan bod komt.
De twaalf hoofdstukken van het
boek List & Bedrog van Leo Verhart
verschenen eerder als wekelijkse afleveringen
in de zaterdagse wetenschapsbijlage
van de Volkskrant.
Eén hoofdstuk heeft betrekking op
Noord-Brabant. Daarin wordt verhaald
over de in 1962 te Geldrop
gevonden steen, waarin met dunne
lijntjes een vrouw staat gegraveerd.
Mede door het unieke karakter van
deze primitieve tekening zou het
volgens sommigen een vervalsing
zijn. In 1988 is echter te Venray een
vergelijkbare steen met gravering
ontdekt; hierbij ging het om een
voorstelling van een man. Uniciteit
is daardoor geen argument meer om
de gravering van Geldrop als een
vervalsing te bestempelen. De andere
hoofdstukken gaan meestal over
échte vervalsingen, waarvan de
naïviteit een aardig beeld geeft van
sommige argeloze archeologen die
daar zijn ingetrapt, en waardoor we
ook nu nog kunnen genieten van de
vervalsingen, die soms wel als grap
bedoeld waren.
In Heidens Nederland wordt op een
systematische manier een kostelijke
verzameling vindplaatsen geïnventariseerd,
waarvan de wortels in de tijd
van vóór het christendom liggen.
Deze vindplaatsen, of liever nog de
daaromheen geweven rituelen, zijn
ook van archeologisch belang. De
schrijfster geeft een reeks voorbeelden
van onder andere duivelsbergen,
heilige bomen, offerplaatsen, spij-
BRABANTS i 75 ; HEEM
kerbomen, genezende bomen,
moordkruisen, witte wijven, klokputten
en heilige putjes. Veel van
dat soort plaatsen kennen we ook in
Noord-Brabant. Terecht worden
daarom talrijke voorbeelden aangehaald
uit onze provincie. Het spijkeroffer
van Gemert en de heilige
eik van Meerveldhoven krijgen zelfs
speciale vermeldingen. Het is een
gedetailleerd, overzichtelijk en goed
geïllustreerd boek dat ook relevant is
voor heemkundige onderzoekers.
Zij kunnen immers onderzoeken in
hoeverre er lokaal nog aanvullingen
bestaan.
Het boek De Romeinse rijksgrens tussen
Moezel en Noordzeekust heeft als
onderwerp de Nedergermaanse
De Romeinse ruiterhelm die in 1010 bij
Deurne gevonden werd (foto: Rijksmuseum
voor Oudheden, Leiden).