Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

Bijlage 3
Toelichting op annotaties
In de bijlagen 4, 5 en 6 is het werk opgenomen van Lucretia Christina van Bochoven,
Petronella van Irhoven en Maria van Irhoven. Bij het annoteren van dit werk heb ik het
handboek Naar de letter (1995) van Marita Mathijsen gevolgd.
Mathijsen meent dat toelichting bij historische teksten slechts dan noodzakelijk is, waar
het gaat om lacunes in de kennis die bij contemporaine lezers bekend verondersteld
werd. Bepaalde teksten kunnen bij verschijnen als ingewikkeld ervaren zijn, dit wordt
‘primaire duisterheid’ genoemd. Andere teksten kunnen door de historische afstand
minder begrijpelijk zijn geworden, er is dan sprake van ‘secundaire duisterheid’. Als er
sprake is van dit laatste, is er behoefte aan een toelichting. Uitgangspunt van de
annotatie is dus ‘dat de tegenwoordige lezer er recht op heeft door de commentator in de
positie van de toenmalige lezer gebracht te worden: het streven van de editeur is erop
gericht de context, of de horizon van de lezer van toen te herstellen. Daar waar de
hedendaagse lezer bepaalde teksten en passages niet zou begrijpen door het ontberen
van kennis die vroeger bij het lezen bekend verondersteld werd, moet de editeur
ingrijpen.’ (Mathijsen 1995: 341).
Een hierop volgende vraag is waar er sprake is van secundaire duisterheid. ‘De
commentator kan op een gegeven moment niets anders doen dan op zijn eigen oordeel
afgaan en knopen doorhakken’ (Mathijsen 1995: 346). Dat heb ik gedaan, in het besef
dat ik mogelijk in sommige gevallen te veel en in andere gevallen te weinig verklarende
aantekeningen heb gemaakt.
Hoewel het vermelden van bronnen de controleerbaarheid bevordert, heb ik omwille van
de leesbaarheid mijn bronnen niet vermeld bij de annotaties. Bij een woordverklaring
gebruikte ik het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT). Voor de overige
toelichtingen heb ik gebruik gemaakt van diverse bronnen, deze zijn opgenomen in de
bibliografie.
54