Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

vrouw hadden ieder een eigen taak. De taak van de vrouw lag niet in de eerste plaats in
het publieke leven (Kloek en Mijnhardt 2001: 245). Mannen die op de Latijnse school
gegaan waren, waren veelal in staat Latijn en Grieks te lezen en waren op de hoogte van
de oude geschiedenis en mythologie, vaardigheden en kennis die in de achttiende eeuw
onontbeerlijk waren voor een literaire loopbaan. Vrouwen die wilden schrijven, moesten
kennis van de literaire conventies dus op andere manieren verwerven dan hun
mannelijke collega’s. Soms kregen ongehuwde vrouwen les van een privédocent, soms
studeerden ze zelf op de Latijnse taal en de klassieke mythologie. Van groot belang was
dus ‘een stimulerende en niet te vergeten financieel draagkrachtige omgeving’
(Schenkeveld-van der Dussen 1997: 33).
Over de derde voorwaarde, vrije tijd, beschikten alleen vrouwen die geen huishouden
bestierden, bijvoorbeeld als ze nog niet getrouwd waren en hun moeder de leiding over
het huishouden had. Jonge vrouwen beoefenden de dichtkunst om een zinvolle invulling
aan hun tijd te geven. Vrouwen met een gezin hadden nauwelijks tijd zich aan de
literatuur te wijden. Vroegmoderne schrijfsters waren dan ook het meest actief in hun
ongehuwde periode, na het trouwen eisten andere zaken hun aandacht. De vrouwen die
na hun trouwen nog tijd vonden te schrijven, werden in het huishouden vaak
ondersteund door personeel.
Het dichterschap gold voor vrouwen ‘als uiting van een verfijnde opvoeding en gepaste
ontspanning’ (Schenkeveld-van der Dussen 1997: 40). In 1720 publiceerde Lambert
Bidloo zijn Panpoëticon Batavum, een overzicht van alle Nederlandse dichters en
dichteressen van de laatste anderhalve eeuw. Hierin schrijft hij dat de lasten van het
huishouden zo nu en dan ontspanning vereisen. Beter dan hun vrije tijd te besteden aan
dansen, dobbelen of liefdesaffaires kunnen vrouwen zich aan de dichtkunst wijden: ‘’t Is
eerlijk Tyd-verdryf, ’t welk konst verknogt aan deugd’ (geciteerd in Schenkeveld-van der
Dussen 1994: 12).
Voor de meeste vrouwen was het schrijven niet meer dan een verantwoorde,
rolbevestigende manier om te ontspannen. Hun gedichten leverden niets op, ze werden
immers niet betaald, voor een uitgave moest zelfs geld betaald worden. Vrouwen
speelden over het algemeen geen voortrekkersrol in het literaire leven, ze dienden veelal
als ‘steun of sieraad’ voor de man (De Jeu 2000: 21). Het was geen probleem als
vrouwen wilden schrijven, zolang het hen niet van hun eigenlijke werk afhield: het
huishouden.
Een staande uitdrukking in de achttiende eeuw was ‘Nulla eloquens casta’: een kuise
vrouw kan niet welsprekend zijn. Vaak meldden de schrijfsters verontschuldigend bij hun
gedichten dat het schrijven niet ten koste ging van hun eigenlijke bezigheden. Ook
refereerden ze vaak aan eerdere schrijfsters, daarmee gaven ze aan steun te zoeken op
33