Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

Schutte meent echter dat er geen enkele aanleiding was tot emotionele tonelen. De
opvolging was immers vastgesteld (Schutte 1999: 44). Ook Japikse (1938: 128) schrijft:
‘Zijn heengaan wekte geen groot leed.’
In 1748 had Willem IV zijn erfopvolging veilig gesteld door vast te leggen dat in het
geval van minderjarigheid van zijn opvolger bij zijn overlijden, zijn vrouw als regentesse
zou mogen fungeren onder de titel ‘Gouvernante’ (Potjewijd 1970: 39). Deze maatregel
werd bij het overlijden van de stadhouder in 1751 in praktijk gebracht. Anna van
Hannover bleef achter met een dochter van acht en een zoon van drie jaar. In 1754 had
Anna een voogdijregeling tot stand gebracht, die haar zoon de uitoefening van zijn
stadhouderlijke rechten verzekerde, ook wanneer zij voor de meerderjarigheid van de
prins zou komen te overlijden. Na de dood van Anna in 1759 nam haar raadsheer
Brunswijk de voogdij waar. Tussen 1751 en 1766 bleef het stadhouderschap slapend. In
1766 werd prins Willem V achttien jaar en op 8 maart werd hij in Den Haag ‘met
zeldzame vreugde en pracht in zijne hooge waardigheden’ ingehuldigd als erfstadhouder
van de Republiek (Van der Aa 1877: 256). Te dezer gelegenheid verschenen opnieuw
tientallen gedichten, waaronder een gedicht van Lucretia Christina van Bochoven. Op 8
juli 1766 deed de stadhouder onder gejuich zijn intocht in Utrecht. Ook hij werd door de
studenten verwelkomd met vuurwerk en werd toegesproken in de Dom door hoogleraren.
Naar aanleiding van deze gelegenheid verschenen enkele gedichten, zoals een
vreugdezang van Van Bochoven, waarin ze de Zon der Gerechtigheid aanroept haar te
verlichten om haar lied te zingen: ‘O Zon! u gloeijende Incarnaat / Doe Utrechts Luyster
schooner glimmen: Zon der Gerechtigheyd daal neer!’.
Stadhouder Willem V kende een zeer onrustige regeringstijd. In 1795 vluchtte hij naar
Engeland en kwam Napoleon aan de macht in de Republiek.
6.2 God, Neerland en Oranje
De stad Utrecht vormde, ook in de achttiende eeuw nog, het geografisch middelpunt van
de Nadere Reformatie, een stroming in de gereformeerde kerken die de nadruk legde op
de persoonlijke doorleving van het geloof. Dat de stad deze plaats innam, kwam vooral
doordat Gisbertus Voetius tientallen jaren werkzaam was in Utrecht als hoogleraar in de
godgeleerdheid. Voetius (1589-1676), bijgenaamd ‘de paus van Utrecht’, kan worden
beschouwd als voorman van de Nadere Reformatie (Van Lieburg 1989: 12).
De Utrechtse vroedschap was sterk voetiaans gekleurd, zeker nadat stadhouder Willem
IV in 1747 de macht kreeg. Niet zelden maakte een vroedman ook deel uit van de
gereformeerde kerkenraad. De Utrechtse theologische faculteit was eveneens een
orthodox bolwerk. Niet zo verwonderlijk, aangezien de vroedschap het bestuur van de
academie vormde. Er waren nauwe banden tussen de academie en de gereformeerde
30