Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

272). Dat hun zoon op een Franse school zat, geeft blijk van een zekere mate van
welvaart bij Maria van Irhoven en haar man.
Maria van Irhoven zal, evenals haar zus, een degelijk voetiaanse opvoeding genoten
hebben. Maria’s echtgenoot Cornelis van Dam was eveneens een rechtzinnig
gereformeerde predikant. Op 2 april 1745 deed Maria op zestienjarige leeftijd in Utrecht
openbare belijdenis van haar geloof in de gereformeerde kerk. Waarschijnlijk is ze
daarna ook aan het avondmaal gegaan (Van Lieburg 1996: 109).
Uit de 154 regels tellende Rouklagt uit 1752, over het sterven van stadhouder Willem IV,
komt een voetiaans orangisme naar voren. Het tweede gedicht dat Maria schreef, werd
uitgegeven bij een Lutherse drukker. Hieruit kan geconcludeerd worden dat ze niet anti-
luthers was. Overigens is de sfeer in de gehele, voetiaans gekleurde, stad in de
achttiende eeuw beslist niet anti-luthers te noemen (De Bruin e.a. 2003: 323).
4.3 Werk en poëtica
Rouklagt 1
In 1752 dichtte Maria Rouklagt over het ontydig afsterven van den geliefden vorst, zyne
doorluchtigste hoogheid, den heere Willem, Carel, Hendrik, Friso, prince van Orange en
Nassau, erf-stadhouder der Zeeven Vereenigde Nederlanden, capitein en admiraal
generaal enz. enz. enz., overleden in ’s Hage den 22. October 1751, uitgegeven door de
Utrechtse drukker Jan Hendrik Vonk van Lynden. In 1752 woonde Maria nog bij haar
ouders thuis en maakte ze dus ook zichtbaar deel uit van het hoogleraarsgezin. Zoals
eerder opgemerkt heeft het werk dat ze samen met haar zus uitgaf waarschijnlijk te
maken gehad met de plicht van hoogleraren en hun gezinnen om zware rouw aan te
nemen na het overlijden van de stadhouder. In het gedicht treurt ze om het verlies van
de stadhouder voor het Nederlandse volk en staat ze uitvoerig stil bij de achtergebleven
familie van de overledene. Maria’s Rouklagt valt op door de lange zinnen en vele
enjambementen. Het gedicht is geordend volgens de renaissancistische regels voor
funeraire poëzie. Ze prijst de overledene als ‘myn toeverlaet’, ‘Held’, om zijn ‘Ed’le ziel’
(laus). Ook stipt ze kort de betekenis van het verlies aan: ‘wat ramp, wat onverwachte
slag, / Treft Kerk en Staet!’. ‘Treurt Nederlandsche Volken, / Uw troost is weg; ’t is billyk
dat gy treurt’ (iacturae demonstratio), dit expliciteert ze echter nauwelijks. Ze beklaagt
het volk en de achtergeblevenen om het geleden verlies: ‘Nu is helaes! myn
hartsvreugde afgesneen, / Myn FRISO, ach! myn toeverlaet, waer heen?’ ‘U te missen,
doet ons klagen: / Uw afscheid baerd ons jammer, en geween.’ (luctus). Het grootste
deel van het gedicht wijdt ze aan troost voor de overlevenden (consolatio): ‘Troost
Hemel! troost de droeve Weduwvrouw!’. Ze spoort de achterblijvende familie aan
1 Het werk van Maria van Irhoven is in geannoteerde vorm opgenomen in bijlage 6, p. 69.
19