Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

4. Maria van Irhoven (Ede, 1729 – onbekend, na 1789)
4.1 Levensloop
Petronella’s zus Maria van Irhoven werd op 13 februari 1729 geboren in Ede.
Op 27 november 1757 trad Maria van Irhoven in het huwelijk met Cornelis van Dam,
‘bedienaar des goddelyken woords te Staphorst’. Het echtpaar kreeg zes kinderen: Maria
Magdalena van Dam (1758), Wilhelmus van Irhoven van Dam (1760), Albertus
Harmannus van Dam (1761), Albertus Harmannus van Dam (1764), Adriaan van Irhoven
van Dam (1769) en Johan van Dam (geboortejaar onbekend). De oudste zoon Wilhelmus
van Irhoven van Dam zou later actief betrokken zijn bij de anti-stadhouderlijke beweging
(Theeuwen 2006: 136). De beide zonen met de naam Albertus Harmannus stierven voor
hun vierde levensjaar. In 1766 vertrok het gezin naar Linschoten, een dorpje bij
Montfoort. Van 1778 tot zijn dood in 1789 was Van Dam predikant in Werkendam.
De sterfdatum van Maria van Irhoven is onbekend.
4.2 Milieu
Maria van Irhoven groeide op in hetzelfde welvarende milieu als haar zus Petronella.
Door in haar werk enkele keren kort te refereren aan de klassieke mythologie, geeft ze
blijk van een goede opleiding, die alleen toegankelijk was voor vrouwen uit een
welvarend milieu.
Door haar huwelijk met een predikant van een kleine gemeente als Staphorst zal haar
welvaart beduidend afgenomen zijn. Predikanten stonden weliswaar in hoog aanzien door
hun functie, maar in de kleinere gemeenten waren de predikantentraktementen niet
hoog. In Utrecht waren predikanten redelijk welvarend, omdat de gemeentekas goed
gevuld was door de inbreng van de stadse deftigheid enerzijds (De Bruin e.a. 2003: 300)
en door de grote inkomsten uit de kapittelgoederen anderzijds (De Bruin e.a. 2003:
225). In de kleine dorpen was de kerkkas minder goed gevuld en daarmee was het
predikantstraktement aanmerkelijk lager.
Dorpspredikanten verdienden weliswaar minder dan hoogleraren, maar behoorden nog
altijd tot de gegoede burgerij met een redelijk inkomen. Dat het gezin geen armoede
leed, blijkt uit het gegeven dat de oudste zoon Wilhelmus van Irhoven van Dam op een
Franse kostschool zat (Theeuwen 2006: 129). Het basale onderwijs, dat voor iedereen
toegankelijk was, werd gegeven op de Duitse school. Op de Franse school zaten
‘leerlingen die waren bestemd voor een bredere en diepgaander opleiding dan die van de
Duitse school’ (Kloek en Mijnhardt 2001: 271). In praktijk waren dit kinderen van ouders
die meer schoolgeld konden betalen; dit bedroeg al gauw vier- à vijfhonderd gulden per
jaar. ‘Wie daarvoor het geld niet had moest op eigen kracht zien verder te komen dan
het elementaire niveau van het modale vervolgonderwijs’ (Kloek en Mijnhardt 2001:
18