Full text - Igitur - Universiteit Utrecht

Ook aan de Mariaplaats, waar de familie Van Irhoven later huisde, woonden welvarende
burgers. Het wonen aan de grachten en de nabijgelegen straten was alleen weggelegd
voor de Utrechtse elite (De Bruin e.a. 2003: 282).
In 1752, het jaar van verschijnen van haar werk, woonden twee vrouwen als
dienstpersoneel in bij de familie Van Irhoven (Van Bruggen 1994: 29). De dochters
Petronella en Maria hoefden dus geen bijdrage te leveren aan het huishouden en vonden
zo tijd om te schrijven.
Dat Petronella van Irhoven ook na haar jeugd een welvarend bestaan leidde, moge
duidelijk zijn. Niet alleen haar woonadressen, op de Nieuwegracht en op de Voorstraat,
suggereren een hoog welvaartsniveau, ook het beroep van haar eerste man, advocaat
aan het Hof van Utrecht, bracht veel welvaart met zich mee. Utrechtse advocaten
vervulden vaak diverse nevenfuncties in het publieke leven, zoals het schoutschap (De
Bruin e.a. 2003: 300), of hadden zelfs zitting in de vroedschap. Uit een overdrachtsakte
in het Utrechts Archief blijkt dat Cotius een nevenfunctie had als boekhouder van de
‘Nederlandse Gereformeerde Diaconie Armen binnen Utrecht’. Zijn beroepsgroep genoot
veel aanzien en welvaart. Die welvaart uitte zich onder andere in het bezit en de aankoop
van landgoederen (‘heerlijkheden’) buiten de stad. Van Cotius is evenwel geen landsbezit
buiten Utrecht bekend. Op de trouw- en begraafakten van Cotius wordt zijn meestertitel
expliciet genoemd, evenals op archiefstukken waarop zijn naam voorkomt als partij in
een overeenkomst. Dit past in de heersende cultuur in het achttiende-eeuwse Utrecht,
waar een sterk standsbewustzijn heerste. ‘Het benadrukken van sociale verschillen
manifesteerde zich mede in de omstandige vermelding van functies en titels. [...] Niet
het beroep maar de positie werd daarmee beklemtoond, hetgeen in de zeventiende eeuw
minder gebruikelijk was.’ (De Bruin e.a. 2003: 300).
Wilhelmus van Irhoven, Petronella’s vader, was een rechtzinnig gereformeerd man. Dat
was een voorwaarde om bij de theologische faculteit te werken. Zeker de rector
magnificus diende een onberispelijke, orthodoxe calvinist te zijn. In de achttiende eeuw
was de academie en met name de theologische faculteit een voetiaans bolwerk.
Petronella zal als hoogleraarsdochter gepokt en gemazeld zijn in de orthodoxe variant
van de gereformeerde leer. Als advocaat moest ook haar echtgenoot Cotius de
gereformeerde leer toegedaan zijn (De Bruin e.a. 2003: 257).
3.3 Werk en poëtica
Na het overlijden van Willem IV schreef Petronella’s zus Maria een lang gedicht waarin de
roem van de overleden stadhouder bezongen wordt en zijn achterblijvende gezin
beklaagd. Petronella van Irhoven schreef een kort grafschrift voor Willem IV en beide
gedichten werden gezamenlijk uitgegeven op kwartoformaat, bij drukker Jan Hendrik
16