SAVING MATERIALS - Igitur - Universiteit Utrecht

4. Beleidsinstrumentarium
Uitgangspunt binnen het Nederlandse afvalbeleid is de Ladder van Lansink die is
opgebouwd uit treden die de prioriteit voor afvalverwerking aangeven. Op de eerste
plaats komt preventie - eerst kwantitatief, dan kwalitatief – gevolgd door hergebruik
van product, van materiaal, verbranden met energieopwekking, dan verbranden en tot
slot storten.
Het LAP gebruikt een combinatie van communicatief, financieel en juridisch
beleidsinstrumentarium. Bepalende factoren in de zwaarte van een instrument zijn
onder andere de mate van beperking van de gedragsvrijheid, de juridische binding, de
uitvoeringskosten, de maatschappelijke kosten, de administratieve lasten en de
handhaafbaarheid. Handhaafbaarheid als sluitpost inzetten wanneer een instrument
dat op zichzelf effectief is, niet te handhaven blijkt, heeft een ondermijnend effect.
Momenteel worden de zwaardere beleidsinstrumenten, zoals belastingen en verboden,
ingezet voor storten en verbranden, en niet voor de lagere rangen van hergebruik. Er
wordt onderscheid gemaakt tussen hoog- en laagcalorisch afval met verschillende
verbrandingstarieven, maar er wordt bijvoorbeeld bij de verpakkingenbelasting geen
onderscheid gemaakt tussen product- en materiaalhergebruik. Voor hergebruik en
preventie worden veelal de lichtere instrumenten –subsidies, convenanten- ingezet.
Tabel 9 geeft een schematisch overzicht van de ingezette beleidsinstrumenten in het
Nederlandse afvalbeleid.
Deze beschouwing biedt een overzicht van het huidige beleidsinstrumentarium op het
gebied van afval, en een eerste aanzet voor verbeterde recyclingresultaten voor de
negen prioritaire afvalstromen in het Nederlandse afvalbeheer, die uit de
berekeningen naar voren komen. Hierbij dient bij voorbaat te worden opgemerkt dat
de effectiviteit van elk beleidsinstrument afhankelijk is van een doeltreffende
handhaving 15 . Voor een effectief en efficiënt beleid om afvalstoffen goed te beheren,
zal het noodzakelijk zijn een mix van beleidsinstrumenten in te zetten om barrières in
het afvalbeheer te slechten en de verschillende “stakeholders” op een adequate wijze
te bereiken.
11 In een respondenten-onderzoek in opdracht van de Ministeries VROM en Justitie in 2003 werd de
handhaving als niet adequaat beoordeeld en dat slechts een zeer beperkt deel van de overtredingen
zichtbaar worden gemaakt (Novioconsult, 2003).
31