PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

Ook bij Christoffels oom en tante, die niet in Doesburg maar in Hengelo
(Gld.) woonden, lag er een bedstede in de binnenkeuken. Deze werd in elk
geval wel gebruikt: het was de slaapplaats van de oom en tante. Door lieden
als luitenant-kolonel Van Eijs zal dit als een teken van armoede of achterlijkheid
zijn beschouwd. Wellicht dachten sommige Maassluizers, voor wie het
bed in de bedstede vooral een pronkobject was, hier wel net zo over.
de linnenkast
Wellicht nog belangrijker als blikvanger dan het bed, was de linnenkast.
Vrijwel overal kreeg dit meubelstuk een prominente plaats in huis. 51 In de
linnenkast werden verschillende soorten gebruiksvoorwerpen bij elkaar opgeborgen,
niet naar praktische functie of naar materiaalsoort, maar op basis
van de betekenis die zij voor het gezin hadden. Behalve tientallen lakens,
hemden, mutsen, rokken en mantels waren hier de zilveren en gouden kostbaarheden
en religiosa opgeborgen. In de linnenkast werden de ‘schatten’
van het huishouden bewaard, voorwerpen die de band tussen de naaste verwanten
symboliseerden. 52
De kast met inhoud vormde de trots van iedere huisvrouw, zo wordt
duidelijk gemaakt in dit zeventiende-eeuwse gedicht:
Hier vindt men al vergaert wat ’t ooste en het weste,
Het noorde en het zuid, ja yder houdt voor ’t beste;
Hier dien de scharpe bril met haeste opgeset,
Geen enkel stuck hier is of er dient op gelet.
’t Zyn bergen opgetast met alle de geryven,
Die dienen om een vrouw te proncken aen den lyve;
Comt vry hier, Hollandsch wyf, comt vryelyck te gast,
Hier vindt gy linnegoet by bergen opgetast,
hier vindt ge kostbre kant, hier allerlei satynen,
Waarvoor in glans en gloor de starren zelfs verdwynen,
Hier vindt men zyden stof en keur van overvloet,
Een koninginne kast voor deze wyken moet;
Comt, vrouwe, hier te gast en comt by gansche hoopen,
Naer deze rycke bruit en bruigom toegeloopen;
Al wat de aarde schoons en kostelyks bevat,
Is in dees kast versaemt, aenschouwt gy in dees schat! 53
49. Dibbits en Doelman, ‘Slapen op het platteland’, 1993. 50. Le Francq van Berkhey,
Natuurlyke historie van Holland, 1773, deel iii.2, p. 943. 51. Zie ook Dibbits, ‘Between
society and family values’, 1996. 52. Zie ook de inventaris van Pieter de Vinck en Barbara
van der Linden (Leiden, 1719), waarin onderscheid wordt gemaakt tussen de sieraden die
gedragen werden, en de sieraden die ‘tot cieraed inde kas wert gehouden’. Lunsingh
Scheurleer e.a., Het Rapenburg, 1986, p. 152. 53. Geciteerd in Francken, Het leven onzer
voorouders in de gouden eeuw, 1942, p. 47. Francken noemt geen bron. Tevergeefs is
getracht de auteur van het gedicht te achterhalen.
99