PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

86
Hoogwerff bevonden zich alleen textilia. In het comptoirtje in het huis van
een haringteller werden in 1782 een theetafeltje, weerglas, hoekbank, voetenbank,
een thee-emmer, twee schilderijtjes, twee stoven en een kastje aangetroffen.
De kantoortjes van de uit Maasland afkomstige veeboer Knol en
de tapper Hoffeling waren nagenoeg leeg. Meestertimmerman Wemmerus
had in zijn comptoir aan de timmermanswinkel een tweetal stoelen, een lessenaar,
een paar schilderijtjes, een spiegeltje, een weerglas, een zakpistool en
een snaphaan, twaalf verschillende dozen en twee kistjes staan. Er was geen
tafel, geen boekenkast, en er werd geen schrijfgerei of papier aangetroffen.
Leerlooier en schepen Hendrik Schim (1761) lijkt een nieuwe generatie
te vertegenwoordigen: als telg uit een zeer vooraanstaande Maassluise familie
die nauwe relaties onderhield met niet onbemiddelde verwanten in
Amsterdam had hij de beschikking over twee werkkamers: één in de leerlooierij
en één in het elders in het dorp gelegen huurhuis dat hij met zijn
tweede echtgenote Jannetje van der Gaag en vier minderjarige dochters
bewoonde (een vijfde dochtertje verbleef bij een min). Het huiskantoor had
een weinig zakelijk karakter, niet in de laatste plaats door de aanwezigheid
van een relatief grote hoeveelheid ‘Japans porselein’ en twee dozijn tafelmessen.
Het vertrek bood slechts zitgelegenheid voor één persoon, naar we
mogen aannemen de heer des huizes: er stond enig wapengerei en er lagen
wat landkaarten, brieven en manuscripten (waarvan sommige ‘van geen
aangelegenheid’ [van geen belang]), twee inktpotten, enkele passers en een
‘kopere machine tot de wiskonst’. Met een snuifdoosje en een mandje met
pijpen was ook in de voor het tabaksgebruik benodigde attributen voorzien.
Het kantoortje bevond zich ‘op de bovenvoorkamer’, grenzend aan het
vertrek dat bij speciale gelegenheden zal zijn gebruikt als ontvangstkamer.
Het kantoor in de leerlooierij was volledig op de ontvangst van zakenrelaties
afgestemd, met een schrijflei, een tabaksdoos, wijnroemers, een bierglas
en een kwispedoor. Een handdoek en een ‘looierspakje’, ‘looiersbroek’ en
‘looiersrok’ verriedden de minder recreatieve kanten van het beroep van
leerlooier. Voor de leerlooier Schim was het woonhuis de plek waar hij zijn
vrije uren doorbracht. Zakelijke aangelegenheden handelde hij buitenshuis
af, zoals Cats zich dat voorstelde in een bekende passage in zijn in 1625
verschenen en ook in Maassluis en Doesburg gelezen Houwelick: ‘De man
moet op de straat om zijnen handel gaan; Het wijf moet in het huis de keuken
gadeslaan. […] Gij, reist dan naarstig man, en past op uw gewin, Gij, zet u,
jonge vrouw, en let op uw gezin.’ 27
het huis als terrein voor vrijetijdsbesteding
In de loop van de achttiende eeuw zien we hoe in Maassluis bij de ruimer
behuisde elite en de middengroepen de van het semi-publieke voorhuis
afgescheiden zijkamertjes tot een terrein gingen behoren waar geen spoor
van arbeid meer te ontdekken viel: attributen als een theetafel met een theeservies,
een paar stoelen, een lessenaar met een bijbel daarop en soms een