PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

substituut waarnemen, bijgestaan door een griffier (de landschrijver).
Het Maassluise dorpsbestuur bestond uit een schout, vijf ‘zetters’ of
burgemeesters en zeven schepenen, ondergebracht in een drietal colleges:
het college van schout en burgemeesters, het college van de wet (schout,
burgemeesters, schepenen en secretaris) en het college van schout en schepenen.
De schepenen waren behalve met de civiele rechtspraak als weesmannen
ook met de afwikkeling van de nalatenschappen van minderjarige
erfgenamen belast: zij stelden in bepaalde gevallen de voogden aan en zorgden
ervoor dat er een inventaris werd opgemaakt van de nagelaten goederen.
De schout (voorzitter van de drie colleges, hoofd van de brandmeesters
en weesmannen, en verantwoordelijk voor civiele zaken) was veruit de
machtigste ambtenaar. Hij werd samen met de burgemeesters telkens voor
een periode van twee jaar benoemd door de baljuw van Delfland, een door de
Staten van Holland aangewezen ambtenaar die samen met zijn dertien
‘welgeboren mannen’ belast was met de rechtspraak in criminele zaken.
Daarnaast hadden de baljuw en zijn mannen onder meer de bevoegdheid tot
het uitvaardigen van keuren en verordeningen. Behalve met de baljuw had
het Maassluise dorpsbestuur te maken met de ambachtsheer of -vrouw
(dezelfde als die van Maasland) en vanaf 1670, toen Maassluis verheven was
tot een aparte heerlijkheid, met de opeenvolgende Heeren en Vrouwen van
de heerlijkheid Maassluis. Zij stelden de schout, secretaris en bode aan en
hadden het recht op de benoeming van de schepenen. 57
Zowel in Doesburg als in Maassluis waren tal van ambten te vergeven
voor kerk en school en voor de dagelijkse gang van zaken in de stad, respectievelijk
het dorp (boden, portiers, kamerbewaarders, nachtwakers enzovoort).
Tevens waren er burgers die uit handen van het lokale bestuur een
toelage ontvingen voor hun arbeid, zoals de stads- of dorpschirurgijn. Anderen,
zoals bijvoorbeeld de marktmeester of de vendumeester, werden wel
door het lokale bestuur aangesteld, maar moesten zelf geheel of gedeeltelijk
voor hun inkomsten zorgen. De inning van belastingen werd, voorzover ze
niet verpacht waren, door ontvangers, controleurs en commiezen geregeld.
Met name in Maassluis waren veel zogeheten ‘kleine ambtjes’ te vergeven
in het visserijbedrijf; van prikkentellers (die de als aas gebruikte kleine visjes
ofwel ‘prikken’ telden) en haringpakkers tot verse-visruikers. Wat hier ont-
tussen de vier en tien jaar zijn als halven gerekend. Wanneer we die ‘halve’ kinderen voor
hele tellen, komen we op 4100 inwoners. Dit aantal zal in werkelijkheid wellicht iets hoger
zijn geweest. Vgl. Noordam, ‘De bevolking van ’s-Gravezande en Zandambacht (1680-
1795)’, 1968. 51. Van de Ven, Het oud-archief der Gemeente Doesburg, 1950, deel i, p. 14.
52. Ibidem, p. 11. 53. oa Doesburg, inv. nr. 418, Reglement voor den Magistraat der stad
Doesburg, gegeven door prins Willem iii, 1687, afschrift achttiende eeuw. 54. Wertheim-
Gijse Weenink, Democratische bewegingen in Gelderland, 1672-1795, 1973, p. 66.
55. Ibidem, p. 258. 56. oa Doesburg, inv. nr. 419-420, Willekeuren en conventiën der
stadt Doesburgh over de driejarige regeringe, 1705 [gedrukt]. Met conventie tusschen
den Magistraat en de burgerij aangaande vorm en samenstelling van het stadsbestuur,
1705, afschrift. 57. Blom, Geschiedenis van Maassluis, 1948, pp. 179-191.
zie kleurafbeelding
op p.131
59