PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

54
volkstelling in 1795 telde het dorp 4817 inwoners. Ruim twee keer zoveel als
Doesburg, waar in hetzelfde jaar 2074 inwoners werden geteld.
Betje Wolff en Aagje Deken lieten al in 1782 in hun briefroman Sara
Burgerhart een van de fictieve correspondentes opmerken: ‘Nog voor den
middag kwamen wy te Maassluis. ’t Is een zeer fraaije plaats, wat de ligging
betreft; doch ik heb geen zin in Dorpen, die zo Stedelijk zijn. ’t Is, zo als men
zegt, ik wil en ik kan niet; even als een Stedelijke opschik eene Dorpelinge
niet half zo wel staat, als de dragt, waar aan zij gewoon is: er is altoos dunkt
mij iets, dat het geheel breekt.’ 35
de mensen
Maassluis en Doesburg waren beide dynamische gemeenschappen. Stond
het leven in Maassluis in het teken van het visserijbedrijf, in Doesburg werd
het dagelijks bestaan in belangrijke mate beheerst door de aanwezigheid van
het garnizoen. In beide plaatsen was voortdurend sprake van een komen en
gaan van grote groepen mensen, en daarbij was globaal beschouwd sprake
van een vergelijkbaar patroon: in de winter en zeker ten tijde van oorlog
telden beide gemeenschappen aanzienlijk meer mensen dan in de zomer en
in vredige tijden.
Waren er in vredestijd al veel militairen in Doesburg gelegerd, in
oorlogstijd kon hun aantal oplopen tot een paar duizend mannen, vaak
vergezeld van vrouwen en kinderen. Sommige troepen bleven gedurende
lange tijd in de stad, andere slechts een paar dagen, wanneer zij op doorreis
waren. Een kazerne was er niet; de militairen werden ondergebracht in
openbare gebouwen of ingekwartierd bij particulieren. Zeker in de winter,
wanneer er geen veldtochten plaatsvonden en de soldaten in plaats van in
tenten binnen de stadsmuren verbleven, was de stad overvol. 36 Op 8 december
1701 moest onderdak worden geboden aan zes compagnieën voetvolk, in
totaal 692 man. Een deel van de soldaten kreeg onderdak in openbare gebouwen:
50 soldaten in elk van de vier klaslokalen van de Latijnse school, 40 op
de wacht, 150 in de voorkamer en het voorhuis van de gijzelkamer, 150 in de
Gasthuiskerk en 20 in het Hof van Wisch. Anderen werden in schuren
ondergebracht of, in groepjes van zes, bij mensen in huis. 37
In Maassluis was het in ‘normale’ tijden heel rustig: de vissers verbleven
met korte onderbrekingen maanden achtereen op zee, op de Noordzee bij de
Doggersbank en bij IJsland. Ook in de winter werd zo mogelijk gevist. 38
Maar in tijden van oorlog, als de vissersvloot niet kon uitvaren, was het ook
hier veel drukker.
Het zou interessant zijn om een preciezer beeld te hebben van de getalsmatige
verhoudingen tussen mannen en vrouwen in beide plaatsen op verschillende
tijdstippen. Maakte de voortdurende aanwezigheid van een garnizoen
Doesburg tot een ‘mannenstad’, terwijl het uitvaren van de vissers-