PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

zing. De bouw van de kerk werd namelijk grotendeels gefinancierd door op
iedere ton gezouten vis één stuiver in te houden. Stagneerde de aanvoer van
vis, dan lag ook de bouw tijdelijk stil. Pas in 1639 vond de eerste dienst plaats
in de Grote Kerk en kon de Kleine Kerk, in 1596 gebouwd op de plaats waar
eens de houten kapel had gestaan, gesloten worden. Tijdelijk, want reeds in
1664 zouden haar deuren opnieuw worden geopend om plaats te bieden aan
het nog altijd groeiend aantal lidmaten. 16
De kerk was de voornaamste bezienswaardigheid; Maassluis had geen
kloosters of fraterhuizen zoals Doesburg. Van meer dan lokale betekenis was
hier alleen het in 1626 gebouwde Gemeenlandshuis, waar eenmaal per jaar
het college van dijkgraven en hoogheemraden van Delfland bijeenkwam.
Het herinnert er nog eens aan dat Maassluis in een gebied lag waar de beheersing
van het water bittere noodzaak was.
de plattegrond
Voor de Doesburgers was de IJssel een bron van aanhoudende zorg. Tegelijk
konden zij er echter ook hun voordeel mee doen: rond de stad lagen in de
brede rivierbedding grote vruchtbare weilanden, die goede mogelijkheden
boden voor veeteelt. Op de kaart van Nicolaas van Geelkerken uit 1652 is
(rechtsonder) de grote stadsweide recht tegenover het stadje duidelijk zichtbaar
weergegeven. Het in de jaren 1648-1650 opgestelde verpondingskohier
meldt de aanwezigheid van diverse molens: een watermolen, twee stadswindmolens,
een eekmolen (een molen waarin eikenschors gemalen wordt),
een volmolen (voor de bewerking van wollen weefsels), een leermolen en
twee oliemolens. Alleen de leermolen was op het moment dat het kohier
werd opgemaakt niet in bedrijf. 17
Vier stadspoorten gaven toegang tot de stad: de Ooipoort in het oosten, de
Meipoort in het noordoosten, de Koepoort in het westen en de aan de haven
gelegen Veerpoort in het zuiden. Vanaf de poorten liepen vier hoofdstraten
naar de centraal gelegen Martinikerk en de markt, met de stadswaag en het
daartegenover gelegen raadhuis. Imposant was het (nog steeds bestaande)
Grote Convent ‘met alle haere woningen ende alle haere haeven ende appendenten’.
Vanaf 1446 had dit middeleeuwse zusterconvent als tertiarissenklooster
dienst gedaan. Nadat in 1626 de laatste bewoonster was overleden,
werden de kleine woningen afzonderlijk verhuurd of gratis aan armlastige
inwoners ter beschikking gesteld. 18 Het fraterhuis, in 1426 gesticht door uit
Zwolle verdreven fraters, had een nieuwe bewoner gekregen in de persoon
16. Wouters en Abels, Nieuw en ongezien, 1994, deel ii, p. 278. 17. oa Doesburg, inv.
nr. 771, Kohier van de verponding, 1648-1650. 18. Na de Reformatie viel het beheer van
deze goederen toe aan de Gedeputeerde Staten van het kwartier van Zutphen of aan de
stad. Zie hierover uitvoeriger: Van de Ven, Het oud-archief der gemeente Doesburg, 1950,
deel i, p. 137.
47