PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

Het ondernemersklimaat was in Maassluis uitzonderlijk gunstig, zeker
nadat in 1614 de bestuurlijke scheiding plaats had gevonden tussen Maassluis
en het agrarische moederdorp Maasland. Vanaf dat moment had Maassluis
een eigen dorpsbestuur. Voor de bemanning van de vissersschepen was
er voldoende aanbod uit de directe omgeving, het dorp kende een verzekeringssysteem
(de in 1613 opgerichte ‘assurancie van Sluijs’) voor zeevarenden,
en vanaf 1625 een visserijcollege dat (anders dan vergelijkbare colleges
in Vlaardingen en Brielle) als zelfstandig orgaan, naast het lokale bestuur, de
visserijbelangen behartigde. 14
Terwijl de visserij in Noord-Holland in de loop van de zeventiende eeuw
met een sterke terugval werd geconfronteerd, ontwikkelde het visserijbedrijf
zich in Maassluis voorspoedig; de haven bleek al snel te klein en ook op
de scheepswerven was geen plaats meer, met als gevolg dat men voor de
bouw van nieuwe schepen moest uitwijken naar de dijk. Maassluis groeide
uit tot een belangrijk centrum voor de verwerking en export van verse en
gezouten vis, met het gebied tussen Rijn en Seine als voornaamste exportmarkt
voor gezouten kabeljauw. 15 Over water bestonden er verbindingen
met Den Briel, Delft, Den Haag, Rotterdam, Vlaardingen en Dordrecht.
Marktschippers voeren tussen Maassluis en Breda. Voorts reden er postwagens
op Delft en Rotterdam. Een regelmatige wagendienst, zowel voor
‘haring of vis’ als voor passagiers, bestond er op Delft, Schiedam, Den Haag,
Leiden, Gouda, Haarlem en Utrecht.
In Maassluis vormden de stuurlieden en de vissers veruit de grootste
beroepsgroep. De schepen werden veelal door reders uitgerust. Om het
risico van grote verliezen te beperken – sommige schepen waren enkele
duizenden guldens waard – opereerden de reders doorgaans in groepsverband:
de scheepsparten werden verdeeld onder verschillende aandeelhouders
(onder wie ook stuurlieden) met aan het hoofd een boekhouder.
Niet alleen het visserijbedrijf vormde een belangrijke bindende factor,
maar ook de relatief grote confessionele eensgezindheid: het overgrote deel
van de bevolking was gereformeerd. Het dorp liet hier geen misverstand
over bestaan. Niemand kon de Grote Kerk negeren; een monumentaal, naar
het voorbeeld van de Noorderkerk in Amsterdam ontworpen bouwwerk,
waarvan de bouwkosten uiteindelijk bijna 70.000 gulden bedroegen. Hoewel
reeds in 1612 toestemming was gegeven voor de bouw van een nieuwe kerk
op de plaats van de inmiddels ontmantelde schans, duurde het zeventien jaar
voordat de snel groeiende gemeente kon uitwijken naar een ruimere behui-
10. Van Petersen en Harenberg, Doesburg, 1987, p. 34. 11. Kranenburg, De zeevisscherij
van Holland in den tijd der Republiek, 1946, p. 30. 12. De Vries en Van der Woude,
Nederland 1500-1815, 1995, pp. 305-306. 13. ara, Huwelijksregisters gereformeerde kerk
Maassluis. Met dank aan drs. A. de Wit. 14. Van Vliet, Vissers en kapers, 1994, p. 159.
15. Ibidem, 53; De Vries en Van der Woude, Nederland 1500-1815, 1995, p. 305;
Kranenburg, De zeevisscherij, 1946, p. 46; Boelmans-Kranenburg, ‘Visserij in de
Noordelijke Nederlanden 1650-1795’, 1979, p. 252.
zie kleurafbeelding
op p.130
45