PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

de periode tot 1650
Doesburg was ontstaan nabij de samenvloeiing van de Oude IJssel en de Gelderse
IJssel. Door beide rivieren omsloten was de nederzetting goed bereikbaar
voor schepen en kon zij zich ontwikkelen tot een centrum van handel,
ambachtsnijverheid en, dankzij de aanwezigheid van vruchtbaar weideland
aan de brede rivieroevers, ook veeteelt. In
1237 werden haar als ‘oppidum’ verschillende
rechten en vrijheden toegekend en
kon Doesburg als een stad worden aangemerkt.
De eerste grote stadsuitbreiding
vond ruim honderd jaar later plaats. Het is
niet bekend van wanneer de eerste banden
met de Duitse Hanze dateren. Zeker is wel
dat er al rond 1300 intensieve handelscontacten
bestonden. Tot de erkende Hanzesteden
behoorde Doesburg echter pas sinds
1447. 3
Binnen het kwartier van Zutphen was
Doesburg de tweede stad en dit zou zij tot in
het laatste kwart van de negentiende eeuw
blijven: belangrijker dan Doetinchem, Lochem
en Groenlo, maar steeds een klasse
kleiner dan de kwartierhoofdstad. 4
Aanvankelijk was de Gelderse IJssel
voor Doesburg van groot belang: zij vormde
een schakel in de route van de Rijn via de
Zuiderzee naar de Oostzee. Aan het eind
van de vijftiende eeuw keerde het tij. Als
gevolg van de verzanding van de IJssel en de opkomst van de handelssteden
in het westen van de Republiek verplaatsten de handelsroutes zich geleidelijk
aan van noord-zuid naar oost-west en ging Doesburg net als oostelijk gelegen
plaatsen als Zutphen en Zwolle een belangrijker rol spelen in de doorvoerhandel
tussen Holland en het Duitse achterland. 5 Een schipbrug over de IJssel
bood wagens bij Doesburg een gemakkelijke doorgang in beide richtingen.
Het scheepvaartverkeer op de Oude IJssel was van geringe betekenis en
zou dat ook blijven, ondanks pogingen tot verbetering. Wel genoot het stadje
steeds enige inkomsten als overslagplaats, daar de schepen niet rechtstreeks
van de Oude IJssel op de IJssel konden komen en de goederen in
Doesburg moesten worden overgeladen. 6
Terwijl Holland in de loop van de zestiende eeuw een steeds machtiger
positie verwierf, wist Doesburg zich met moeite te schikken in zijn nieuwe
rol. Zijn functie als marktplaats voor de omliggende regio wist het stadje te
behouden, al was het platteland rond de stad te dunbevolkt en te arm om als
De ‘Baerkenhuizen’, Koepoortstraat 29-31,
Doesburg. In de rechtergevel staat het jaartal
1649 (foto: Stadsarchief Doesburg)