PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

316
pelijke structuur bood de voorwaarden voor een natiebrede kennismaking
met het nieuwe, en de rijkdom van Holland zal dan ook weinig Doesburgers
zijn ontgaan. Het besef van de scherpe tegenstellingen tussen de gewesten
zal er op sommige momenten alleen nog pregnanter door zijn geworden.
Tegelijkertijd nodigden al die plaatsen in de kustgewesten met hun lokale
dracht en gewoonten ook weer uit tot beeldvorming rond en benoeming van
datgene wat kon worden beschouwd en toegeëigend als typisch lokaal,
typisch Hollands of, als het zo uitkwam, als typisch Nederlands.
In de boedels valt vrijwel geen spoor van politieke belangstelling te
ontdekken. Maar we weten dat de achttiende eeuw ‘onrustig’ eindigde en dat
zeker in het oosten van de Republiek de politieke strijd hevig was. Het ‘volk’
kwam in beweging. Het is denkbaar dat de strijd op sommige plaatsen juist
zo hevig kon zijn omdat dit volk een nieuw model voor de vormgeving van
het dagelijks bestaan was voorgehouden dat tot de verbeelding sprak en dat
nieuwe wensen had gecreëerd, die niet direct vervuld konden worden. 8 Men
ging tot actie over. Strijdtoneel was niet het particuliere woonhuis, maar de
publieke ruimte. De middelen waren meer verbaal: politieke, niet materiële
cultuur. Niet de particuliere eigendommen, maar de gemeenschappelijke
bezittingen werden in die context met nieuwe betekenissen overladen. Maar
dat is een ander verhaal.
8. Vgl. Roche, Le peuple de Paris, 1981, en Frijhoff, ‘Hoe revolutionair kan revolutie zijn?’,
1988.