PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

worden als ‘iets van vroeger’. Met haar materiële cultuur cultiveerde zij de
zondag, de verschillende levensfasen, de wisseling van de seizoenen, de
centrale plaats van de kerk, en daarmee de banden binnen de lokale gemeenschap.
Kleding, accessoires, sieraden, zilveren knopen, de bijbel met zilveren
klampen, en andere objecten die men kon meenemen en aan de buitenwereld
kon laten zien, namen bij die ‘constructie van het eigene’ een belangrijke
plaats in. Het waren objecten die ook in de zeventiende eeuw een
belangrijke rol hadden gespeeld bij zogeheten ‘rites de passages’, en dan als
geschenken uitgewisseld werden bij gelegenheden als geboorte, huwelijk,
begrafenis, rouw en belijdenis; gelegenheden waarbij familie, vrienden en
bekenden aanwezig waren. In wisselwerking met de beeldvorming rond
vissers en boeren, en in de gelegenheid gesteld door een welstandsniveau en
een overstelpend aanbod aan consumptiegoederen, gaf de lokale bevolking
van Maassluis zo uitdrukking aan een besef van lokale identiteit. Boeren en
vissers presenteerden zich op hun beurt als een zelfbewuste groep, waar
rekening mee diende te worden gehouden. Zo wordt ook begrijpelijk dat een
stad als Delft in de achttiende eeuw inwoners kende die ervoor kozen om in
hun levensstijl aansluiting te zoeken bij het rurale culturele circuit. 7
Terwijl in Maassluis de huizen werden volgepropt, getuigen veel Doesburgse
boedels uit deze periode van een wereld waarin schaarste heerste en
waar alles in huis ook werd gebruikt. Kleding werd hersteld, omgekeerd en
vermaakt, gebroken serviesgoed werd gelijmd en koperen ketels werden
gelapt. De economische mogelijkheden waren hier beperkt. Maar dat is niet
het enige. Hergebruik van goederen dient niet alleen economisch nut, maar
is ook cultuurgebonden. Zelfs de rijke familie Van Leenhoff (1754) hergebruikte
oude lakens door er hemden van te laten maken. Daarbij mag niet
vergeten worden dat Doesburg als garnizoensplaats in feite continu ‘bezet’
was. Er was hier voortdurend sprake van de aanwezigheid van grote groepen
militairen die gebruikmaakten van de spullen van de Doesburgse ingezetenen.
‘Particulier bezit’ en ‘privé-terrein’ moeten hier een heel andere betekenis
hebben gehad dan in Maassluis.
In de loop van de zeventiende en achttiende eeuw vond in de kustgewesten,
niet voortdurend lastiggevallen door rondtrekkende legers waaraan
onderdak geboden moest worden, een omslag plaats van een schaarsteeconomie
naar één waarin ook het overbodige, het overvloedige een plaats
had. Niet iedereen kon hier in gelijke mate van genieten. Met de innovaties
werd wel voor iedereen een nieuwe wereld gecreëerd, een model dat tot
navolging of verzet uitnodigde. Sitsen, geverfde en geboende meubels, spiegels,
geglazuurd aardewerk, geëmailleerd porselein, zilveren gespen; voor
de moderne consument moest alles er nieuw en glad uitzien. De maatschap-
6. oa Maassluis, inv. nr. 95, Akte van overeenkomst en stukken betreffende de overeenkomst
tussen schout en burgemeesters en Elisabeth van Kranenburg tot verhuur en
inrichting van een woning als postkantoor, 1778. 7. Wijsenbeek-Olthuis, Achter de gevels
van Delft, 1987, p. 230.
315