PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

zilveren knopen bij de zeevarenden en plaatselijke ondernemers misschien
nog wel als meest opvallende item.
Veel lastiger is het om een beeld te krijgen van de kleur en de materiaalsoorten
waar het de stoffering van de woonruimte betrof. De computer biedt
ons de mogelijkheid de vermeldingen van kleuren en houtsoorten op een rij
te zetten. We beginnen met de gordijnen, waarbij we in het midden laten of
ze in de kast lagen, ofwel voor het raam of voor het bed hingen; een onderscheid
dat in de boedels overigens lang niet altijd is terug te vinden.
We kunnen vaststellen dat de Maassluise notarissen het in de periode
vóór 1700 in twintig gevallen om wat voor reden dan ook de moeite waard
vonden te vermelden dat de gordijnen die zij zagen blauw waren, dat zij in
twaalf gevallen de aanwezigheid van groene gordijnen signaleerden, en dat
zij slechts in vijf gevallen hun pen ter hand namen om melding te maken van
rode gordijnen. Verder komen we dan nog vier keer gestreepte tegen, en één
keer ‘gebloemde’, ‘groen gestreepte’, ‘witte’, ‘oost-indische’, ‘oost-indische
geblokte’, ‘bonte’ en ‘katoenen’ gordijnen. In de overige 68 gevallen werd
alleen het aantal genoemd.
Wat hebben we aan deze gegevens? Belangrijkste vraag is natuurlijk hoe
de niet nader omschreven gordijnen eruitzagen. Nemen we de notarissen (of
hun klerken) serieus en gaan we ervan uit dat zij datgene noteerden wat
afweek van de norm, in plaats van geheel willekeurig te werk te gaan, dan
moeten we ons afvragen welke stof zo gewoon kan zijn geweest dat zij ‘onbenoemd’
bleef. Ongebleekt linnen komt hiervoor het meest in aanmerking.
Dit zou betekenen dat er voor de meeste bedden en ramen een grauw-witte
stof hing. Op genreschilderijen komen we die niet tegen, maar dat zegt niet
zoveel; een schilderij is niet altijd een getrouwe afspiegeling van de realiteit,
het is vaak meer of minder bewust gericht op representatie.
Kleur moet in dergelijke ‘grauw-witte’ interieurs extra zijn opgevallen.
Het was iets bijzonders. Opvallend is dat blauw en groen kennelijk in de
meerderheid waren en dat rood, de kleur die onder de achttiende-eeuwse Parijse
bevolking na groen het meest werd gekozen voor bedgordijnen, een ondergeschikte
plaats innam. De zeventiende-eeuwse Maassluizers kunnen in
hun keuze voor blauw als ‘moderner’ dan de achttiende-eeuwse Parijse
dienstboden en arbeiders worden beschouwd; Pastoureau heeft laten zien
hoe immers tussen de twaalfde en de zeventiende eeuw in West-Europa een
geleidelijke verschuiving plaatsvond in het aanzien van de kleuren rood en
blauw, waarbij het aanvankelijk minder gewaardeerde blauw het uiteindelijk
zou winnen. 49
In de achttiende eeuw nam de verscheidenheid aan kleuren toe. Behalve
blauwe en groene gordijnen komen we nu vaker vermeldingen tegen van
witte (gebleekt linnen?) en gebloemde gordijnen, en sits als belangrijkste
47. Van L[aar], Het groot Ceremonie-boek, 1735, p. 415. 48. Mohrmann, Alltagswelt im
Land Braunschweig, 1990, pp. 105-106. 49. Zie onder meer Pastoureau, ‘Et puis vint le
blue’, 1986.
zie kleurafbeelding
op p. 223
307