PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

een portret van Luther) ook luitenant Bettinck en Lemmerman (of wellicht
hun echtgenotes?) hebben behoord.
Bij het echtpaar Van Warendorp-Bomer hing in 1638 niets aan de muur,
terwijl de aanwezigheid van een zilveren crucifix doet vermoeden dat we
hier te maken hebben met een katholiek huishouden, waar bovendien
(getuige de aanwezigheid van maar liefst twintig gebedenboeken en oude
schoolboeken) het schoenmakersbedrijf gecombineerd werd met een confessioneel
gebonden onderwijstaak (die dan, naar we mogen aannemen, zal
zijn waargenomen door de vrouw). Aan deze terughoudendheid op het
gebied van beeldmateriaal zouden ‘strategische’ overwegingen ten grondslag
kunnen liggen: men maakte niet al te veel ophef, zodat er ongestoord
onderwijs van katholieke signatuur kon worden gegeven. Ook bij winkelier
Gerrit Donck (1697) lijkt ieder spoor van een nadrukkelijke presentatie van
een katholieke oriëntatie te ontbreken: terwijl in de linnenkast een Agnus
Dei en een zilveren kruis met een rozenkrans opgeborgen lagen, werden de
wanden van de kamer gesierd met zes konterfeitsels (portretten) en twee
kleine niet nader omschreven schilderijtjes.
Bij meestertimmerman Oortwijn van Hasselt (1666) vinden we eveneens
devotionele objecten (een viertal rozenkransen, een glazen wijwaterpotje
met een waskaars, vijf Agnus Dei’s, drie houten crucifixen, een ‘verheven’
crucifix (dat wil zeggen plastisch uitgevoerd, als snijwerk) en een zilveren
kruis bevestigd aan een rozenkrans), maar aan beeldmateriaal alleen een
schilderijtje van Maria en 25 ‘oude kleine kinderprentjes’, waarmee naar alle
waarschijnlijkheid kleine devotieprentjes zijn bedoeld, zoals die bijvoorbeeld
werden aangetroffen in ‘twee kleine boekjes met prenten erin’.
Bij het brouwersechtpaar Ten Holtendorp-Hellers komen we in 1637
behalve drie niet nader omschreven beeldjes een schilderijtje tegen ‘van
Onze Lieve Heer’, naast een tweetal ‘schilderijen’ van de prins van Oranje
en schilderijtjes ‘van de vijf zinnen’ en de tien geboden; in deze periode net
als elders ook in Doesburg gangbare, en confessioneel-neutrale allegorische
voorstellingen. 31
Dat het lokale bestuur – ook zelf allerminst een confessionele eenheid – in
deze periode echter ruimte bood voor individuele keuzes op religieus gebied,
illustreert de inventaris van Daem Rossum en Meynten Wierken (1642).
Rossum was behalve timmerman ook stadsbode en had dus een publieke
functie. Bij het opmaken van zijn boedel werden behalve een wijwaterbakje,
een zestal gebedenboeken, een liedboek en een postille ook veertien losse devotieprentjes
(‘heiligjes’, oftewel afbeeldingen van heiligen) aangetroffen,
28. Over het verschil in themakeuze tussen katholieke en gereformeerde huishoudens zie
Pastoor, ‘Bijbelse historiestukken in particulier bezit’, 1997. 29. Brouwer en Vellekoop,
Maassluis in oorlog en beroerte (1780-1789), 1986. 30. Frijhoff, Wegen van Evert Willemsz.,
1995, p. 343. 31. Bij Van de Velde (1677) in het voorhuis ‘5 prentjes met rolletiens uijtbelende
de vijff sinnen’. Vgl. de Maassluise boedel van Sliedrecht (1691): op zolder ‘de
vijff sinnen’.
295