PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

urgse inventarissen slechts éénmaal naar de costume wordt verwezen. In
Würtemberg, waar een soortgelijke rechtsgewoonte bestond, werd men geacht
als inventarisopsteller melding te maken van de zogenoemde ‘vorempfang’.
25 In Engeland was het echter weer niet gebruikelijk deze goederen in
de inventaris op te nemen. 26
Ook de Maassluise inventarissen kunnen we niet zonder meer allemaal
op één hoop gooien. In de zeventiende-eeuwse exemplaren wordt namelijk
vaak in de aanhef aangegeven dat het hier alleen de goederen betrof die men
in het eerdere huwelijk in gemeenschap had bezeten. Het zijn vaak boedeltjes
met – zo lijkt het – alleen wat basisspullen. Naast huisraad vermelden
deze lijsten dikwijls wel de kleding van beide partners in twee afzonderlijke
rubrieken, iets wat bij de ‘gewone’ inventarissen helaas vaak weer niet het
geval is.
excurs: gewoonterecht in de generaliteitslanden
Het is in dit verband zinvol om kort stil te staan bij de inventarispraktijk in de
Generaliteitslanden en in het bijzonder in de heerlijkheid Oirschot, aangezien
de impliciete beperkingen van de inventaris daar bijzonder duidelijk tot
uiting komen. In het door het Meertens Instituut opgebouwde bestand met
boedelbeschrijvingen is ook een groot aantal Oirschotse boedelbeschrijvingen
opgenomen, en incidenteel zullen we van de gegevens uit dit bestand gebruikmaken.
27
Inzake het huwelijks- en erfrecht hadden inwoners van de heerlijkheid
Oirschot zich te houden aan een in 1656 voor de Generaliteitslanden uitgegeven
plakkaat dat weduwen en weduwnaars met minderjarige kinderen pas
bij hertrouwen verplichtte een boedelbeschrijving te maken, ‘elck nae de
coustuyme van syne plaetse’. 28 Bij nalatigheid verloor men een achtste deel
van zijn of haar bezit aan de ‘voorkinderen’, de kinderen uit het eerdere huwelijk,
naast een door de plaatselijke weeskamer of schepenbank vastgestelde
20. Thuys, Ars Notariatus, 1590, pp. 152-155, 210-216; [Thuys], Ars Notariatus, 1668,
pp. 189-194, 260-265; Van Leeuwen, Nederlandse practyk ende oeffening der notarissen,
1666, pp. 184-190; Schoolhouder, Oeffenschoole der notarissen, 1726, 1727 2 , pp. 111-117;
Lybreghts, Redenerende practycq over ’t oeffenen van ’t notarisambt, 1741, 1769 3 , pp. 334-
345. Zie ook Mannheims, Wie wird ein Inventar erstellt?, 1991, p. 10. 21. ora Doesburg,
inv. nr. 1861, Boedelbeschrijving Johannes Wettens en Johanna Vattelet, 1755. 22. Stadtrechten
van Zutphen, 1638, p. 41. Zie ook Gereformeerde en geamplieerde stadtreght van
Zutphen, 1742, p. 91 (tit. 31, ∞ 12). 23. Van Leeuwen, Het Rooms-Hollands-Regt,
1664, p. 121. 24. Meulmeester-Jacobs, ‘Op saaken van houlijken’, 1989, p. 134; Muller Fz.
(ed.), De Middeleeuwsche rechtsbronnen der Stad Utrecht, 1883, pp. 420-422. 25. Mannheims,
Wie wird ein Inventar erstellt?, 1991, p. 33. 26. Spufford, ‘The limitations of the
probate inventory’, 1990, p. 145. 27. Aanvankelijk maakte Oirschot als derde plaats deel
uit van het onderzoek. De inventarissen bleken echter zo onvolledig, dat van een
systematische analyse werd afgezien. 28. Echt-Reglement, Over de Steden, ende ten
platten Lande, inde Heerlijckheden, ende Dorpen, staende onder de Generaliteyt. In date
den 18 Martij 1656 art. liii (ii, f. 2440).
31