PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

ezittingen per vertrek geïnventariseerd. Het is heel goed mogelijk dat dit
verband houdt met de ontwikkeling van het notariaat in Holland; terwijl
bijvoorbeeld in handboeken uit het Duitse Würtemberg uitsluitend voorbeeldinventarissen
voorkomen waarin de roerende goederen per materiaalsoort
werden beschreven, schreven Hollandse notariële handboeken als Ars
Notariatus (1585) en de Nederlandse practyk ende oeffening der notarissen
(1666) voor de goederen per vertrek te
noteren. 20
Dat veel inventarissen anders dan de
regels voorschreven in de praktijk niet direct
na overlijden, maar pas bij een tweede
huwelijk (of een boedelscheiding)
werden opgesteld, heeft belangrijke consequenties
voor de volledigheid van de
bron. Op basis van het gewoonterecht
hoefden in dat geval namelijk het lijfgoed
en het beddengoed en andere eventueel
vooruit ontvangen goederen vaak niet te
worden beschreven. Zo is in een Doesburgse
inventaris uit 1755 in de marge
aangetekend: ‘Staat alhier te noteeren
dat, volgens de gewoonlijke gebruijken
deser Graefschap aan de langstlevende
een bedde met sijn toebehoren word gelaeten,
soo heeft den inventarisant dan
ook een bed met sijn toebehooren voor
hem behouden, en niet op desen inventaris
gebragt.’ 21 Verwezen werd hier naar
een gebruik dat in 1638 in de stadsrechten
van Zutphen op schrift was gesteld en
op grond waarvan de langstlevende partner
altijd één bed met toebehoren voor
zichzelf mocht behouden. Dezelfde bepaling
is ook opgenomen in de editie uit
1742. 22 Van Leeuwen vermeldde in Het Rooms-Hollands-Regt (1664): ‘Alleen
dat in Gelderland op sommige plaatsen de langst-levende het vrugt-gebruik
van de roerende goedren blijvt behouden, ende in andre plaatsen in de
verdeelinge van de selve, de man, ofte vrouw tegens de kindren, ofte Ervgenamen,
’t geen tot zijn, of haar Lijv, of bijsonder dienst behoort voor wt [uit]
trekt.’ 23 Ook in bijvoorbeeld de costumen (rechtsgewoonten) van Utrecht en
in de keuren van Antwerpen, Mechelen, Brussel en Bergen op Zoom zijn
dergelijke bepalingen terug te vinden. 24
Frontispice van Simon van Leeuwen, Notarius
Publicus. Dordrecht 1665. ub Amsterdam
Of vooruit ontvangen goederen altijd werden uitgesloten van inventarisatie
valt niet te achterhalen. Opmerkelijk is wel dat in de verzameling Does-