PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

266
die hij voor de uitoefening van zijn beroep gebruikte, was hij niet alleen in het
bezit van een bijbel en van Cats’ Sinne- en Minne-beelden (1618), maar ook
van spinozistische en occulte werkjes. Zo las hij het in 1697 anoniem verschenen
Vervolg van ’t leven van Philopater, waarin het leven van enkele
vrienden wordt beschreven die zich als wijsgeren ontwikkelen, door ’s
avonds in elkaars gezelschap filosofische gesprekken te voeren. Tot de occulte
sfeer behoorden de verzamelde werken van Jan Baptist van Helmont. Samen
met publicaties over de vuurstookkunde en een werk van de alchemist
Hermes Trismegistus (vermoedelijk zijn boek over ‘de steen der wijzen’)
maken zij deel uit van een handboekerij waarin nauwelijks een spoor van de
meer algemeen gangbare theologische handboeken te vinden is. Voorzover
Schilperoort zich met godsdienst bemoeide, betrof het werk van vroomheidsauteurs
als Thomas a Kempis.
Of we de Maassluise weduwnaar Van Egmond (1732) als een autodidact
dan wel als een gediplomeerd chirurgijn moeten beschouwen, valt uit de
boedelbeschrijving niet goed op te maken. De aanwezigheid van een chirurgijnsbord
met een drietal messen in de gang op de begane grond liet in elk geval
geen misverstand bestaan over het werkterrein van deze Maassluizer. In
het zout- en zeepkohier uit 1680 wordt bij zijn naam echter alleen aangetekend
dat zijn echtgenote als vroedvrouw actief is. Mogelijk heeft hij na haar
overlijden de praktijk overgenomen en uitgebreid. Bij zijn overlijden werd
een kleine huisbibliotheek aangetroffen met slechts een klein stapeltje medische
lectuur: Manuale operatien der chirurgie (1683) van Cornelis van Solingen,
Anatomia (1656) van Bartholin, Den arts of geneesheer (eerste deel), 132
Krankbezoekers onderwijs 133 en Venus Minsieke Gasthuis (1687). De in totaal
84 titels tellende huisbibliotheek past in veel opzichten binnen het algemeen
gangbare kader, vanwege een boekenbezit dat ten minste voor de helft uit
stichtelijke lectuur bestaat. Voor de hand liggend is de aanwezigheid van hetgeen
we het ‘basispakket’ van de gereformeerde notabele uit de kustprovincies
zouden kunnen noemen: een oude foliobijbel, Joodse Historien van Flavius
Josephus, Bullingers Huisboek, de catechismus van Ursinus, de theologische
werken van De Couper (1650) 134 en de Institutie van Calvijn. En ook de
meeste titels uit het klassieke repertoire behoren tot het geijkte bestand: Plinius’
Over de dieren, Homerus (in vertaling van C. Droste) en de (op Latijnse
scholen in de oorspronkelijke taal gelezen) brieven van Seneca. Boeken in het
Latijn waren er niet te vinden: alle lectuur werd in vertaling gelezen. De Tacitusvertaling
van Fenacolius, de predikant die in de vroege zeventiende
eeuw zo’n prominente rol had gespeeld bij de verzelfstandiging van Maassluis,
vormt daarbij een mooie illustratie van de vertaalslag tussen het ‘Latijnse’
en het Hollandse circuit. Behalve dit vermoedelijk betrekkelijk zeldzame
werkje is vooral de aanwezigheid van het in orthodox-gereformeerde
kringen felbestreden en daarmee bekende boek De Betooverde weereld (1691-
1693) van de cartesiaan Balthasar Bekker verrassend. Bekker rekende in dit
werk af met allerlei vormen van bijgeloof door angstwekkende natuurver-