PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

maakt. In Maassluis (en ook in Maasland) was steeds één notaris werkzaam,
die tevens als secretaris deel uitmaakte van het dorpsbestuur. Mede door
deze combinatie van ambten nam hij in de dorpssamenleving een zeer vooraanstaande
positie in. Door zijn ogen zien wij dus de materiële cultuur van
het vroegmoderne Maassluis. 13
Gelderland kende in de vroegmoderne tijd geen notariaat; notariële
werkzaamheden werden door de schepenen uitgevoerd. Zij stelden de
inventarissen op of lieten dit over aan de erfgenamen zelf. De Haagse notaris
Arent Lybreghts betoogde in zijn Redenerend Vertoog over ’t Notaris ampt
(1734, 1768 5 ) dat het ‘’t voorzichtigste [was] dat men den Inventaris doet
maken door een publicq Persoon, om alle suspice voor te komen, enzo niet
aan de vermissinge, als onderhandsche Instrumenten onderworpen zyn’. 14
Bij de Doesburger Herman Slabus, die in 1741 zelf een inventaris opstelde
van de bezittingen van zijn overleden vrouw, verliep een en ander
inderdaad niet geheel vlekkeloos. Volgens Slabus’ schoonzuster Hendrika
Smits (die recht had op een deel van de nalatenschap omdat het echtpaar
Slabus geen kinderen had) ontbraken op de oorspronkelijke lijst verschillende
bezittingen van haar zuster en waren andere niet juist beschreven.
Vergelijking van respectievelijk Hendrika Smits’ en Slabus’ beschrijving
van de boedel laat het verschil duidelijk zien. Terwijl Herman Slabus alleen
vage aanduidingen gebruikte (zoals ‘ennijge koffijbonen’, ‘ennijge risten
klumpen’, ‘ennige rommelderij’), wist Hendrika zeer nauwkeurige beschrijvingen
te geven, die ons direct attenderen op de rol van het geheugen in
kwesties als deze. Zo herinnerde Hendrika zich dat er veel meer contant geld
in huis was geweest (‘dat ik selfs bij een heb helpen maken in broer Slabus en
min overleden susters presensi’) en op zolder nog een vat vol tabak moest
staan ‘so groet als 4 mannen na boven getrokken hebben’. 15
In Maassluis hoefde men voor iets dergelijks minder bang te zijn; behalve
de notaris waren hier bij een inventarisatie doorgaans de voogden, twee
getuigen (bijvoorbeeld het huispersoneel of enkele erfgenamen) en een
beëdigd klerk aanwezig. 16
10. Stadt-rechten van Zutphen, 1638, p. 11. Vgl. Gereformeerde en geamplieerde stadt-reght
van Zutphen, 1742, pp. 21-22. Over het ‘uitstralingseffect’ van het Zutphense stadsrecht
zie Moorman van Kappen, ‘Zutphens centrumfunctie op het gebied van recht, rechtspraak
en bestuur’, 1989. 11. Anoniem, Wonderlijke en aardige begraaf-ceel, z.j. Met dank aan
prof. dr. W.H. Vroom, die mij op het bestaan van dergelijke spot-inventarissen attendeerde.
12. Appendix van ’t catalogus van de boecken van Mr. Jan de Wit, z.j. [1672]. 13. De
notarissen waren vaak afkomstig uit een andere plaats; van de tien notarissen (annex
secretarissen) die gedurende de periode 1650-1800 in Maassluis werkzaam waren, was de
helft in Den Haag tot het ambt van notaris geadmitteerd. Sommigen hadden voor hun
komst naar Maassluis reeds enkele jaren elders als notaris dienst gedaan. Notaris Cornelis
van Dam bijvoorbeeld was in 1677 te Bennebroek begonnen en zou in 1693 de praktijk van
zijn collega De Winter overnemen. 14. Lybreghts, Redenerend Vertoog over ’t Notaris ampt,
1734, 1768 5 , p. 481. 15. ora Doesburg, inv. nr. 1670, Boedelbeschrijving Herman Slabus
en Johanna Smits, 1741.
27