PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

are werken, waartoe ook het boekje Bescheijde deel der sieken (1688) van de
Haagse ziekentrooster en pamflettist Jacobus Schuts en Het verborgen leven
(1727) 79 van de predikant Johannes Hofstede behoorden, waarmee Petronella
zich onderscheidde van andere gereformeerde boekenbezitters.
Hetzelfde geldt voor het schippersgezin Van Waaij-Hannick (1769) en
de vissersgezinnen Koning-Vroombout (1775) en Van Prooijen-Westerheijden
(1776). Ook zij hadden naast algemene standaardwerken minder
gangbare ‘vrome’ werken in de kast staan. Deze drie huishoudens hadden
echter meer met elkaar gemeen: alle drie verdienden zij hun dagelijks brood
op het water. Hun leeftijd en welstandspositie liepen wel weer sterk uiteen:
bij het echtpaar Van Waaij werd de boedel opgemaakt na ruim zestig jaar
huwelijk, op een moment dat zij zich tot de meest vermogende Maassluizers
konden rekenen. Het gezin had duidelijk welgevaren: bij hun huwelijk
behoorden zij nog tot de pro-deo-klasse. De beide vissersgezinnen waren
betrekkelijk jong en relatief arm.
Het gezin Van Waaij-Hannick onderscheidde zich niet direct van zijn
plaatsgenoten doordat het in het bezit was van twee grote bijbels, de gebedenboekjes
van Haverman, Ursinus’ standaardwerk over de catechismus,
het werk van zowel Theodorus à Brakel als van diens zoon Wilhelmus, de
preken van de rechtzinnige dominee Aegidius Francken of een boek als
Twist des Heeren met syn Wyngaert (1669) van de bekende boeteprediker
Herman Witsius. Het was vooral de combinatie van deze toppers met zware
werken als Soliloquium, ofte Betrachtingen eens sondaers (1628) van Willem
Teellinck, Zions Wijnberg (1670) van M. van de Speybroek en Het kabinet des
genadeverbond (1734) van de predikant Lambrecht Myseras.
Bij het arme vissersgezin Koning-Vroombout stond heel duidelijk de
bijbel centraal: in de kast in het voorhuis lagen er maar liefst vier, alle met
zilverbeslag. In het achterhuis – veel meer ruimten waren er niet – lag een
foliobijbel met kaarten. Aan stichtelijke lectuur werden er voorts een paar
zeventiende-eeuwers aangetroffen: De weg Gods met den mensch hier op aarde
van Koelman, 80 De Guldenspiegel (1646) van de Hoornse dichter Jacob
Coenraadsz. Maijvogel, en een paar bundels met gezangen, respectievelijk
die van Adriaan van Loo, Geestelyke gesangen (1706) en de Geestelike Gezangen
(1727) van de bevindelijke predikant Wilhelmus Schortinghuis, wiens
naam we eerder tegenkwamen als de schrijver van een loflied op de thee.
De vissersfamilie Van Prooijen-Westerheijden had naast het kerkgoed,
76. Geciteerd in: De Jong e.a., Het eigene van de Nederlandse Nadere Reformatie, 1992.
77. ora Maassluis inv. nr. 185, Allerhande akten, 12-5-1723. 78. Over de liederen van
Jodocus van Lodesteijn zie Stronks, Stichten of schitteren, 1996, m.n. pp. 107-145. Voor een
verwijzing naar P. van Sorgen: ibidem, p. 109. 79. Het betreft hier: Eenige aantekeningen
en alleen-spraken betreffende meest het verborgen leven van Sicco Tjaden / uit de Latynsche
handschriften van den overledenen vertaalt; waar by komen nog vyftien opwekkende brieven,
neffens een kerkrede over Ps. XLII.12, door Joh. Hofstede (Groningen 1727). 80. Geregistreerd
in de inventaris als ‘De weg des Heren’. Van der Haar, Schatkamer van de gereformeerde
theologie, 1987, vermeldt een uitgave uit 1766.
245