PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

ij wie de weduwe voor een bedrag van ruim vijfhonderd gulden aan schulden
had uitstaan. Samen met de huisbaas van de weduwe was De Geer tot
executeur-testamentair en voogd over de minderjarige erfgenamen benoemd,
en als zodanig was hij ook bij het opstellen van de inventaris aanwezig.
De boekenvoorraad lag over twee vertrekken verdeeld: de ‘keuken’ (het
woonvertrek) en ‘het voorhuis of de winckel’. Onze aandacht gaat hier uit
naar de winkel. De boekjes die hier lagen waren blijkens de inventaris allemaal
reeds ingenaaid. Een laagdrempelige wijze van verkoop dus, in tegenstelling
tot de rest van de voorraad, waarvoor men niet alleen door moest
lopen naar het achtervertrek, maar waarvan de meeste titels ook nog moesten
worden ingenaaid of ingebonden.
De in het voorhuis aangetroffen lectuur kan worden gerekend tot het
genre populair drukwerk: eenvoudige, goedkoop geproduceerde boekjes
die, bestemd voor een breed publiek, in de volkstaal waren gedrukt en een
grote oplage kenden. 27 Een aantal daarvan is direct te herkennen als algemeen
gangbare schoolboekjes. Zo lag er het op veel scholen gebruikte bijbelverhaal
van David en het (door de gereformeerde kerk minder gewaardeerde)
apocrieve verhaal van Tobias (samen achttien exemplaren). Van het
in 1674 verschenen schoolboekje Nieuwe Spiegel der Jeugd of Franse Tiranny
(een opvolger van de anti-Spaanse versie) waren twee exemplaren voorradig.
Met de acht Kleine vragenboekjes zullen de Eenige korte Vragen voor de
Kleyne Kinderen van de predikant Jacobus Borstius zijn bedoeld: dé leesstof
voor de calvinistische jeugd. 28 De vier exemplaren van Den Engelschen
en Ne’erduitschen onderrigter zullen vooral door volwassenen zijn gebruikt.
29
Naast ‘een mandetje’ met daarin een onbekend aantal niet nader gespecificeerde
historieboekjes waren er zowel een enkele titel uit het klassieke
repertoire te vinden (de Konst der minnen van Ovidius) als een drietal exemplaren
van het volksboekje Fortunatus. Ook voor De vier heemskinderen kon
men in de boekwinkel terecht.
Een stichtelijker signatuur had het werk van Pierre du Moulin, van wie
onder meer Van den christelijcken strijdt (1623) voorradig was. Dat de boekwinkel
ook waar het goedkope lectuur betrof zeker niet van eenzijdigheid
kon worden beticht, blijkt duidelijk uit de aanwezigheid van het in 1619 door
de remonstrantse Bleiswijkse predikant Hendrick Daniëlsz. Slatius geschreven
libel Den ghepredestineerden dief; een vlugschrift dat zich tegen de
25. Voor een genuanceerde overzichtsanalyse van geletterdheid in vroegmodern Europa
zie Houston, Literacy in early modern Europe, 1988. 26. Brouwer, Lezen en schrijven, 1995,
pp. 295-300. 27. Salman, onderzoeksopzet ‘Populair drukwerk in de vroegmoderne tijd.
Historische bron of cultuurverschijnsel’, ongepubliceerd. 28. Van Toorn en Spies,
‘Christen Jeugd, leerd Konst en Deugd’, 1989, p. 147. 29. Het zal hier zijn gegaan om:
François Hillenius, Den Engelschen ende Ne’erduitschen onderrichter. Rotterdam 1664.
Zie Loonen, ‘For to learne to buye and sell’, 1990, p. 263.
227