PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

200
Diverse oorijzeruiteinden, van links naar rechts: ca. 1580, ca. 1600, ca. 1640,
ca. 1730. Nederlands Openluchtmuseum Arnhem (foto: Nederlands Openluchtmuseum
Arnhem)
telijke leer een belangrijke rol. In de bijbel stond het heel duidelijk: ‘Iedere
man die bidt of profeteert hebbende iets op het hoofd, die onteert zijn eigen
hoofd; Maar iedere vrouw, die bidt of profeteert met ongedekten hoofde,
onteert haar eigen hoofd; want het is een en hetzelfde, als haar het haar afgesneden
was.’ 86
In vrijwel alle vrouwengarderobes bevonden zich meerdere mutsjes,
waarvan er verschillende soorten over elkaar werden gedragen. Het oorijzer
vormde daarbij aanvankelijk een functioneel onderdeel: het moest de mutsjes
in vorm houden. In het laatste kwart van de zeventiende eeuw is het
oorijzer in elk geval nog zo algemeen, dat in 1674 in een advertentie in de
Amsterdamsche Courant bij het signalement van een vermiste vrouw uit
Breda wordt opgemerkt dat zij ‘sonder Oor-yser’ is. 87 In Maassluis komen
we in deze periode het oorijzer in eenderde van de boedelbeschrijvingen
tegen, zowel bij de elite als bij de gegoede burgerij.
Het is niet onwaarschijnlijk dat het hier een betrekkelijk nieuw accessoire
betrof. In Vlaardingen is het oorijzer in 1636 nog niet zo algemeen gangbaar
dat men volstond met een simpele aanduiding; een Vlaardingse weduwe
legateerde aan een van haar naasten: ‘een zilveren mutsband, anders genaamd
een ijserken’. 88 In Doesburg gold het toen al niet meer als onmisbaar
en werd het door een familie voor vier gulden verpand. In de achttiende
eeuw komen we het oorijzer in Doesburg niet meer tegen. Ook in een grotere