PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

194
lichaam zelf, met uitzondering misschien van de handen en het gezicht.
Baerken kleedde zich ’s ochtends altijd eerst aan en begaf zich vervolgens
naar de achterkeuken om (in aanwezigheid van het hele gezin) zijn gezicht en
handen te wassen en aan de ontbijttafel plaats te nemen. 64 Zo zal het bij de
meeste nalaters zijn gegaan. Lampetten en lampetkannen komen we slechts
bij een klein aantal nalaters uit de bovenlaag tegen, en dan nog lijken ze vaak
eerder pronkobjecten te zijn dan dagelijkse gebruiksvoorwerpen. Fonteintjes
zijn nog veel zeldzamer. We komen ze alleen tegen in achttiende-eeuwse
stadse boedels. De negen fonteinbezitters in Maassluis zijn vrijwel allen
nieuwkomers. Sommigen zullen de fonteintjes uit hoofde van hun beroepspraktijk
hebben aangeschaft, zoals de chirurgijns Matthol (1713),
Schilperoort (1720) en Pannevis (1776) en de herbergier Clefken (1751). Dat
zich ook in de boedels van de uit Sedan (Frankrijk) afkomstige stoffenhandelaar
Stephanus de Ban (1744) en de joodse koopman Levij Salomon (1789)
fonteintjes bevinden, onderstreept nog eens dat we hier met een stads verschijnsel
te maken hebben.
In de inventaris van de familie Pannevis komen we (in een kamertje in het
voorhuis) niet alleen een fonteintje tegen, maar wordt ook melding gemaakt
van een apart vertrek genaamd het pomphuis. Het vertrekje, grenzend aan
de binnenplaats en een apart kookhuisje, lijkt te worden gebruikt als een
klein, eenvoudig woonkamertje, met een tafel en twee stoelen, wat aardewerk,
enig theegoed, twee lampen, een stilletje (een klein, draagbaar gemak,
kamerstoel) met een pot, een (vaste?) kast met een uiterst bescheiden
hoeveelheid tin en koperwerk en een bedstede met een bed.
Als verklaring voor het matige gebruik van water ten behoeve van de
lichamelijke reinheid kan behalve op de strijd van de kerkelijke overheden
tegen alle publieke vertoon van naaktheid ook worden gewezen op de (als
gevolg van de pestepidemieën) toegenomen angst voor mogelijke ziektes die
met het water het als poreus beschouwde lichaam zouden binnendringen. 65
Het linnengoed had in deze context een belangrijke reinigende functie:
het lichaamsvuil en vocht werden erdoor opgenomen. Hoezeer het bezit aan
voldoende linnengoed ter verschoning als iets noodzakelijks werd beschouwd,
wordt geïllustreerd door de rekeningen van de Maassluise diaconie,
waarin posten zijn genoteerd voor het linnengoed dat een groepje vrouwen
in opdracht van en op kosten van de diaconie voor de bedeelde gezinnen
ter verschoning kocht. 66
Van de Maassluise vrouwen werd verwacht dat zij zodra de schepen
binnen waren aan het wassen gingen, zodat het vuile goed op tijd ‘gewassen,
gedrooght en(de) gereynight [was] om d’selve haer mans daermede weder
ter zee te dienen’. De Maassluise visser Markus Pieters wist in elk geval dat
dit een conventie was waarop hij een beroep kon doen om bij de plaatselijke
schepenen een luisterend oor te vinden voor zijn zaak. Verwikkeld in een
door de schepenen beslechte echtelijke twist attendeerde hij zijn toehoorders
op het nalatige gedrag van zijn echtgenote. Niet alleen zou zij zich aan