PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

192
een eerste oriënterende studie naar de kleding van handwerkslieden en
arbeiders in Holland: bepaalde beroepsgroepen waren duidelijk herkenbaar
aan hun kleding, maar in de meeste gevallen waren het kleine details waardoor
men zich van andere ambachtslieden onderscheidde. 59 Men kan zich
zelfs afvragen of herkenbaarheid wel van belang werd geacht voor die groepen
die een vaste werkomgeving hadden. Werkkleding was vermoedelijk
vooral praktisch. Bij de leerlooiers-outfit van Hendrik Schim speelde mogelijk
het gegeven een rol dat looierswerk nu niet bepaald schoon was. In de
praktijk zal het vieze werk echter door knechten zijn gedaan en het is dan ook
waarschijnlijker dat het looierspak voor Schim vooral zijn professionaliteit
onderstreepte.
In dit verband is ook de aanwezigheid in de garderobes van de achttiendeeeuwse
Doesburgse elite van aparte jachtkostuums, reismantels en speciale
winter- en zomerpakjes opvallend. Dergelijke vermeldingen lijken te verwijzen
naar een andere beleving van arbeid en van vrije tijd, en daarmee
wellicht ook naar een andere manier van omgaan met het bezit, zoals we dat
eerder tegenkwamen bij het eet- en drinkgerei.
onderhoud
In een samenleving waarin textiel kostbaar is, spreekt het haast voor zich dat
men vooral aan nieuwe, ongedragen kleding bijzondere betekenis hecht.
Voordat een kledingstuk definitief als ondraagbaar werd afgedankt had het
doorgaans een lange gebruiksgeschiedenis achter de rug. Mooie kleren
konden, eenmaal afgedragen, een nieuwe functie krijgen als dagelijks goed
alvorens zij ‘aan arme lui’ werden overgegeven, tegen een redelijke prijs het
tweedehandscircuit in gingen, of in gebruik werden genomen als doek ‘daer
men het huis mee opneemt’. 60
Nieuwe, weinig gedragen kleding gaf aanzien. Wie weinig te besteden
had, droeg gedragen kleding. Vooral bij de minder vermogende lagen van de
bevolking moet de kleding er dan ook vaak heel vaal en versleten hebben
uitgezien. In wol vielen na verloop van tijd gaten en sits verloor zijn glans
wanneer het vaak gewassen was. Tegen die achtergrond zou dan ook
verklaarbaar zijn waarom in de bovenkleding het sits bij de modale groepen
zo’n belangrijke rol gaat spelen als welstandssymbool: men ‘spaarde’ de
kleding, letterlijk en figuurlijk.
Helaas geven de boedelbeschrijvingen niet vaak uitsluitsel over de staat
waarin de kleding verkeerde, en weten we dus niet welk deel van de garderobe
ook daadwerkelijk gedragen was. De grote prijsverschillen die we
tegenkomen in de getaxeerde boedels geven echter wel een indicatie. Naast
een kostbare blauwe zijden japon met ‘tabaljé’ (tabilje = tablier = voorstuk,
voorbaan in een vrouwenrok) ter waarde van 35 gulden en een gebloemde
zijden japon ter waarde van 40 gulden bezat de echtgenote van wijnkoper
Ketelaar nog een aantal katoenen japonnen, waarvan de waarde rond de 10
gulden lag. De bedragen die door dit echtpaar aan kleren waren besteed