PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

172
5. Gekleed gaan
In maart 1733 overleed de Maassluise visser Arij Cornelis Spruijt tijdens een
van zijn zeereizen naar IJsland. Zijn echtgenote Aeltje Janse van Teijlingen
bleef achter met twee minderjarige kinderen: de vijftienjarige Maartje en de
zeventienjarige Cornelis, net als zijn vader IJslandvaarder. Voor de weduwe
moet het sterfgeval in alle opzichten een ramp zijn geweest. Tegenover een
totaal bedrag aan vorderingen van 78 gulden wegens de zeereis van de vader
en nog twee vorderingen voor zeereizen van de zoon voor respectievelijk 25
en 21 gulden, stond een bedrag aan schulden van ruim 740 gulden, onder
meer voor het laten maken van rouwkleding. 1
Om de schulden af te betalen werd nagenoeg de gehele boedel verkocht.
Het huis bracht verreweg het meest op, namelijk een bedrag van 895 gulden.
Afgezien van twee bedden, een ‘ouderwetse eiken kast’ en een in leer gebonden
bijbel in folioformaat viel er aan huisraad niet veel te halen. De openbare
verkoping van het huisraad bracht niet meer dan 300 gulden op. De kleren
en een deel van het linnengoed werden buiten de verkoop gehouden, versteld,
op maat gemaakt en onder de nabestaanden verdeeld. Ook de sieraden
werden niet verkocht, maar getaxeerd en overgedragen aan Aeltje en de twee
kinderen. Aeltje kreeg onder andere een bloedkoralen ketting, een gouden
ring, een zilveren tasbeugel en een oorijzer; dochter Maartje kreeg onder
andere vier parelspelden, een zilveren tasbeugel en een oorijzer, en Cornelis
een serie zilveren knopen en gespen.
Kleding was een belangrijk bezit; niet alleen omdat het bescherming
bood tegen kou, maar ook om de symbolische betekenissen die eraan werden
toegekend. In combinatie met gebaren, lichaamshouding, manieren en taalgebruik
bood kleding een schat aan informatie over onder meer iemands
sociale achtergrond en geografische herkomst. Kleding vertelde vaak ook
iets over iemands leeftijd of over iemands burgerlijke staat. Sommige beroepsgroepen
waren in de pre-industriële samenleving (net als nu) duidelijk
aan hun kleding te herkennen, waarbij aan details specifieke betekenissen
konden zijn gehecht. Zo werd op een bepaald moment bij de kleding van
predikanten onderscheid gemaakt tussen Franse, rechtzinnige, dode en
levende voetiaanse en coccejaanse mantels. 2 Daarnaast speelde kleding een
belangrijke rol als distinctiemiddel bij speciale gelegenheden of bij bepaalde
rituelen zoals bijvoorbeeld de rouw. Bovenal was kleding seksegebonden.
Seksewisseling werd dan ook bij uitstek in kleding uitgedrukt, door middel
van travestie (ofwel: verkleding). 3
De wijze waarop mensen gekleed gingen weerspiegelde niet alleen de