PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

dranken en tabak in het voorhuis, warme dranken bij de haard, in dit geval in
de keuken. 89 Omdat het hier om een klein opgezette publieke gelegenheid
ging, met slechts twee publieke ruimten, was de scheiding van grote betekenis.
In feite had men maar keus uit twee mogelijkheden: bijna buiten in een
onverwarmde ruimte blijven staan en alcohol drinken, of doorlopen naar
binnen en bij de haard gaan zitten voor een ontnuchterende drank. Bij
Schoonhoven had men dan alweer meer keus dan bij Jan van Olen: er was
koffie-, thee- en chocoladegoed. Van het laatste niet meer dan een zestal kop
en schotels. Van het koffie- en theegoed was er wat gesneuveld: de vier dozijnen
(twee van elk soort) waren niet meer compleet en bij de vier trekpotten
moest worden aangetekend dat er één gebroken was. Het geeft in elk geval
aan dat het koffie- en theegoed ook werd gebruikt.
Tegenover de eenvoudige tapperijtjes stonden uitspanningen als De
Gouden Zon van de uit Duitsland afkomstige Joan Georg Eijckentopf en
dorpsherberg of logement De Moriaen. Misschien trok De Gouden Zon
vooral muziekliefhebbers; in de entree stonden vier stenen beelden van
muzikanten, beneden in de ‘zuidelijkste zijkamer of keuken’ trof de inventarisopsteller
een klavecimbel, twee hobo’s en een dwarsfluit aan, en in een van
de bovenkamers stond een huisorgel. Er waren zeven bedden (ofwel matrassen)
voorhanden. Deze zullen voor bedsteden bestemd zijn geweest, want
ledikanten of slaapbanken worden niet vermeld.
De Moriaen was met vijftien slaapplaatsen (waaronder acht ledikanten)
een groot logement, waar reizigers uit binnen- en buitenland onderdak
vonden voordat zij zich in Hellevoetsluis inscheepten voor de reis naar
Engeland. De Moriaen was ook de plaats waar onder meer ‘de heren geïnteresseerden
van het Leverhuis’, ‘de heren geïnteresseerden van de IJslandse
jagerij’ en ‘de heren geïnteresseerden van de haringjagerij’ rekeningen
hadden uitstaan voor maaltijden. De andere rekeninghouders consumeerden
op persoonlijke titel, met op papier een deftige naam als de heer Chederille
naast die van de heer Knol. Vrouwen komen in het rijtje niet voor.
Beheerder van het logement was tot kort voor de inventarisatie in 1750
een zekere Hendrik Stoffeling geweest. Door schuldeisers geplaagd was hij
er echter in 1747 op een nacht met vrouw, kind en dienstmeid ‘met een vaartuig’
vandoor gegaan, na bij de eigenaar keurig de sleutels te hebben ingeleverd.
Die eigenaar was burgemeester Kornelis van Linden, een vooraanstaand
Maassluizer die blijkens een in 1761 opgemaakte inventaris in het
bezit was van een ongebruikelijk grote en mogelijk ook voor het logementspubliek
toegankelijke bibliotheek. Na het vertrek van Stoffeling is vermoedelijk
Van Linden zelf uitbater van het logement geworden.
De inventaris van De Moriaen uit 1750 geeft een weinig coherent beeld.
Het is alsof er flink met meubels en spullen is geschoven. Op de begane
89. Drs. C. Laan trof bij haar promotieonderzoek ‘De drinkcultuur van de 18de-eeuwse
Hollander, drinkgerei als bron voor historisch onderzoek’ dezelfde scheiding aan in een
Vlaardingse herberg.
169