PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

Het schrale water uyt een koperen vlotele,
Het groene wey uit een houte schotele,
Het Poffen-bier uyt tinnen flappers wichtigh,
De klare wijn uyt roemers heel doorluchtigh,
Men mach ’t weelige kandeel uyt gulden stopen schincken,
Dan niet beter als mos uyt een aerden kopken drincken. 26
In de boedelbeschrijvingen is het onderscheid heel wat minder duidelijk.
Kannen waren in vrijwel elk huishouden te vinden. Zes kannen per huishouden
lijkt de norm. In de meeste gevallen wordt niet aangegeven om wat
voor kannen het ging. Evenmin is duidelijk of eruit gedronken werd. In de
achttiende eeuw wordt vaker melding gemaakt van drinkglazen (waaronder
nu ook vaker speciale bierglazen, wijnglazen, roemers) en loopt het aantal
kannen per huishouden terug. Mogelijk werden kannen in de zeventiende
eeuw gebruikt om eruit te drinken en in de achtttiende eeuw vooral om eruit
te schenken. Bij ceremoniële gelegenheden als begrafenissen kregen gasten
in de achttiende eeuw in elk geval allemaal een eigen roemer, speciaal voor de
gelegenheid gehuurd. Zo ging het althans in het achttiende-eeuwse Maassluis,
waar onder andere voor de begrafenis van visser Jan Jans Koppert in
1761 dertig roemers werden gehuurd. Voor die van de winkeliersweduwe
Neeltje van den Bosch werden in 1788 behalve dertig roemers ook nog 24
kommetjes besteld: deze zullen voor thee bestemd zijn geweest. In de kleine
tapperijtjes golden mogelijk andere conventies. Zo had tapper Pieter Joosten
van Leeuwen (1710) voor de consumptie van bier maar liefst vijftig bierkannen
in huis, tegenover slechts een tiental bierglazen en een enkele roemer.
Maar hier had men er dan ook meer belang bij dat er grote hoeveelheden in
één keer werden genuttigd.
Een aparte plaats onder de drinkglazen werd ingenomen door de pronkglazen
en grote pronkbokalen, bestemd voor drinkrituelen bij bijzondere gelegenheden.
We komen ze sporadisch in de boedels tegen en allemaal in de
achttiende eeuw. 27 Bij de Doesburgse advocaat Wentholt (1764) kon men
elkaar toedrinken met twee bokaaltjes met het opschrift ‘met het welvaren’
22. Vgl. Schivelbusch, Das Paradies, der Geschmack und die Vernunft, 1990, pp. 16-17.
23. Dit gebeurde bijvoorbeeld in het Franse Uchizy; zie Gouragier, ‘Les repas exceptionnels’,
1985, p. 443. 24. Deze summiere gegevens doen een stijging van de wijnconsumptie
vermoeden zoals ook voor Zutphen is vastgesteld: Frijhoff, ‘Zutphens
geschiedenis, 1591-1814’, 1989, pp. 116-117. 25. Zie Douglas (ed.), Constructive drinking,
1987. 26. Geciteerd in Schotel, Het Oud-Hollandsch huisgezin der zeventiende eeuw, z.j.
[1904], p. 307. 27. Intrigerend is de vermelding van zes, resp. vier ‘vrijmetselaarsglazen’ in
de boedels van de Maassluise kuiper Gommel (1782) en van stuurmansweduwe Ariaantje
Kouwenhoven (1794). Ook in enkele laat-achttiende-eeuwse Medemblikse inventarissen
komen dergelijke ‘vrijmetselaartjes’ voor. Vermoedelijk betrof het hier een betrekkelijk
gewoon glas met een stevige voet, zoals die gebruikt werden in vrijmetselaarsloges. Zie
Van de Sande, Vrijmetselarij in de Lage Landen, 1995, p. 184.
147