PDF (Dibbits, H.C. (1998) Vertrouwd bezit. Materiële cultuur in

128
zie kleurafbeelding
op p.142
Jansen-van Grevenbroeck ook bij Bettinck geen bestek in de keuken lag.
Mogelijk at men met houten lepels en werden deze niet in de inventaris
genoemd. Of haalde men telkens het zilver uit de kast?
Met uitzondering van de allerarmsten waren de meeste inventarisnalaters
in de zeventiende eeuw redelijk voorzien van serviesgoed. Bij Hendrick
Wemmers en Jannigje Hammers, een modaal (in het hoofdgeldkohier uit
1653 bij de ‘infimi’ ingedeeld) Doesburgs echtpaar met twee kleine kinderen,
kon in 1666 de tafel worden gedekt met 22 tinnen schotels (voor soep),
negen tinnen teljoren (voor vaste spijzen), negen tinnen lepels, drie tinnen
kommen, een tinnen mosterdschoteltje, een tinnen mosterdpot en twee
tinnen zoutvaten. Voorts waren er alleen nog een paar stukken aardewerk in
huis (een grote schaal, drie schotels, twee boterschoteltjes en een mosterdschoteltje)
en één houten schaal. De zes zilveren lepels zullen vermoedelijk
(doop?)geschenken zijn geweest en niet op gewone dagen zijn gebruikt.
Tingoed was er in dit huishouden genoeg. Opmerkelijk is echter de
geringe hoeveelheid hout en aardewerk. Was de inventaris zorgvuldiger
opgemaakt, dan hadden we wellicht een heel ander beeld gekregen. Houten
serviesgoed en eetgerei bleven vaak onvermeld, eenvoudigweg omdat het
weinig waard was. Met aardewerk ligt het wat anders: aardewerk was breekbaar
en zeker het gewone gebruiksaardewerk was geen lang leven beschoren;
in de beerputten vinden we nu de scherven terug van dit ‘wegwerpgoed’. Als
meest kostbare en ook meest duurzame materiaalsoort was bij tin de kans het
grootst dat het in de inventaris terechtkwam.
Zoals we in het vorige hoofdstuk reeds zagen, bleef het tingoed in Doesburg
gedurende de gehele periode een belangrijke plaats innemen; aan het
einde van de achttiende eeuw waren ook in veel modale huishoudens tien of
meer tinnen borden te vinden. Grote aantallen komen we, zoals te verwachten
was, bij de kleine zelfstandigen niet tegen. In die gevallen waarin de
boedel vlak voor een tweede huwelijk is opgemaakt, moeten we er rekening
mee houden dat er al een boedelscheiding heeft plaatsgevonden. Maar ook
dan zeggen de gegevens nog wel iets. Zo valt er in de inventarislijst van de
Doesburgse voerman Antoonij Garssen uit 1784 nauwelijks een spoor van
luxe te ontdekken. Aan kook- en eetgerei nam Garssen bij zijn tweede huwelijk
slechts twee koperen schotelketeltjes, twee theeketeltjes, een drooplepel,
zes tinnen borden, een tinnen mengel (maatbeker), een half dozijn porselein,
zes tinnen lepels, een melkoort (melkkan), zes aarden borden, een haal, een
tang, een schep en een ijzeren pot mee. Toch was Garssen niet echt arm; van
bedrijfsgoederen was hij met onder meer drie paarden en een paar wagens in
elk geval redelijk voorzien.
Anders dan in Doesburg liep de betekenis van tingoed in Maassluis sterk
terug. Had in het vissersdorp in de zeventiende eeuw nog één op de drie
nalaters meer dan 24 tinnen borden in huis, in de achttiende eeuw verdwenen
bij de minder vermogende vissers en kleine winkeliers de tinnen borden
en schotels vrijwel geheel uit de inventarissen. Grote concurrent van het