06.08.2013
•
Views
122 Zij ontleende haar distinctie aan de speciale attributen die de bereiding van een meer verfijnde maaltijd mogelijk maakten: een lang aanrecht, een zalmpannetje, een visplaat, een ‘etensmachine’, een koolschaaf, een braadpan, drie taartpannen, enkele braadspitten, een suikerschaar en twee aardewerken saladebakken. In deze keuken werd alleen gekookt.
4. Eten en drinken ‘Ten half drie kwam haare kamenier haar vraagen, waar mejuffrouw verkoos het middagmaal te houden. Zij zeijde, zegt aan de knegt dat hij hier de tafel koomt dekken, voor mij en deeze heer, ik verkies hier te dinneeren. De knegt dekte de tafel, seer beleeft en zeedig, en nooijt heb ik fraaijer tafel-goed gezien als ik toen zag, en alles even deftig. Ten 3 uuren wierd het eeten opgebragt, het zelve bestond in eene meenigte geregte, die mij vergeeten zij, ik proefde hier en daar een weinig van, en de juffrouw at ook niet veel. Het op en af brengen der geregten duurde wel tot 4 uuren, eindelijk kwam het dissert, en hier meede wierd de maaltijd afgeslooten, waar over ik verblijd was, de juffrouw was geen sterke eeter, zoo dat het meeste weder afgedragen wierd. Het was voorwaar eene pragtige maaltijd en als ik van te vooren niet gegeeten had, dan zou ik hier heerlijk en deftig hebben kunnen spijzen.’ 1 Aldus Christoffel Baerken over een van de diners die hem door zijn minnares in Deventer werden aangeboden. Bij zijn nichtje in Hengelo ging het er heel anders aan toe. Hier kreeg Baerken meermalen zelfgebakken pannenkoeken voorgezet ‘en het waren seer lekkere koekken, waar ook geen eyeren in vergeeten waaren, ik at hier van zoo veel mij lusten’. 2 Een egodocument als dat van Christoffel Baerken laat mooi zien hoe een individu zich heen en weer bewoog tussen verschillende culturele circuits met elk hun eigen codes op het gebied van eten en drinken. In de zeventiende en achttiende eeuw vonden ingrijpende veranderingen plaats in het bezit van eet- en drinkgerei; het breekbare porselein en het Delfts aardewerk gingen een belangrijker plaats innemen naast tin en ‘gewoon’ aardewerk, innovaties als de vork en de opscheplepel deden hun intrede, de verspreiding van het fijne glaswerk maakte een einde aan de tijd van de grote wijn- en bierkannen, en het koffie- en theegoed, bestemd voor de ‘ontnuchterende’ nieuwe warme dranken uit de Oost, vond zijn weg onder brede lagen van de bevolking. Doorgaans worden deze en andere veranderingen bekeken in het licht van het civilisatieproces zoals dat door Norbert Elias is beschreven. In zijn in 1939 verschenen standaardwerk Über den Prozess der Zivilisation liet Elias aan de hand van etiquetteboeken zien hoe vanaf de late Middeleeuwen als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen geleidelijk aan allerlei ‘dierlijke’ gedragingen als ongepast en uiteindelijk ook als pijnlijk voor anderen werden beschouwd. Het resultaat was een proces dat zich kenmerkte door 1. Baerken, Levens-Beschrijving, 1822, p. 229. 2. Ibidem, p. 193. 123
-
Page 1 and 2:
Vertrouwd bezit
-
Page 3 and 4:
hester dibbits Vertrouwd bezit Mate
-
Page 5 and 6:
woord vooraf 9 inleiding 11 1. boed
-
Page 7 and 8:
Vrije tijd 261 Tijd lezen of klok k
-
Page 9 and 10:
10 Inspirerend waren voor mij het m
-
Page 11 and 12:
12 In beide plaatsen vonden in de l
-
Page 13 and 14:
14 dingen omgingen. Gebruikmakend v
-
Page 15 and 16:
16 behoort ook de woonplaats of de
-
Page 17 and 18:
18 Boedelbeschrijvingen lenen zich
-
Page 19 and 20:
20 Een kwantitatieve bewerking van
-
Page 21 and 22:
1. Boedels In het onderzoek naar de
-
Page 23 and 24:
De afwikkeling van een nalatenschap
-
Page 25 and 26:
maakt. In Maassluis (en ook in Maas
-
Page 27 and 28:
Aan het opmaken en laten verzegelen
-
Page 29 and 30:
urgse inventarissen slechts éénma
-
Page 31 and 32:
hoeft te zijn aan gebruik. Niet zel
-
Page 33 and 34:
linnen portie 1 portie 2 portie 3 9
-
Page 35 and 36:
gele bloemen mocht hebben. Dochter
-
Page 37 and 38:
inventaris van burgemeester en zeil
-
Page 39 and 40:
2. Twee plaatsen in de Republiek In
-
Page 41 and 42:
een belangrijk afzetgebied te kunne
-
Page 43 and 44:
Het ondernemersklimaat was in Maass
-
Page 45 and 46:
zing. De bouw van de kerk werd name
-
Page 47 and 48:
van de rector van de Latijnse schoo
-
Page 49 and 50:
ten stonden juist ook hier veel gro
-
Page 51 and 52:
geweest. Heel duidelijk is dit te z
-
Page 53 and 54:
vloot Maassluis in een ‘vrouwendo
-
Page 55 and 56:
Doesburg vermoedelijk een kleinere
-
Page 57 and 58:
substituut waarnemen, bijgestaan do
-
Page 59 and 60:
werd vaak wat bijverdiend met een w
-
Page 61 and 62:
Jannetje Tijsdr. van Heenvliet leve
-
Page 63 and 64:
met hun dieven mee. Toch was het vo
-
Page 65 and 66:
de loterij Nieuwe goederen vormden
-
Page 67 and 68:
Veere (1662) en Terschelling (1666)
-
Page 69 and 70:
3. Wonen Op 20 maart 1663 werden in
-
Page 71 and 72:
voorwerpen als attributen bestemd v
-
Page 73 and 74:
van het onderzoek van Wijsenbeek-Ol
-
Page 75 and 76:
verschillende soorten zetels, waarv
-
Page 77 and 78:
onderzoek naar de verspreiding van
-
Page 79 and 80:
‘De Arm-stoel is de voornaamste;
-
Page 81 and 82:
van de achttiende eeuw zou men in h
-
Page 83 and 84:
waar het zaken als comfort, behaagl
-
Page 85 and 86:
weerhuisje (een verwijzing naar de
-
Page 87 and 88:
schragen gelegd en kon er een groot
-
Page 89 and 90:
een duidelijke keuze in het gebruik
-
Page 91 and 92:
was het in elk geval tot ver in de
-
Page 93 and 94:
ed. Wat teleurgesteld deelde Baerke
-
Page 95 and 96:
In sommige inventarissen blijkt het
-
Page 97 and 98:
Ook bij Christoffels oom en tante,
-
Page 99 and 100:
derde kwart van de achttiende eeuw
-
Page 101 and 102:
de kwart dertig procent en in het v
-
Page 103 and 104:
ezit van een kabinet; bij de bovenl
-
Page 105 and 106:
zes in de jaren tachtig. De eerste
-
Page 107 and 108:
Chinees porselein. Op de ene kast s
-
Page 109 and 110:
1789. Met in totaal slechts vijf ti
-
Page 111 and 112:
meester en andere notabelen) werd i
-
Page 113 and 114:
De indruk die de Maassluise boedels
-
Page 115 and 116:
niet was; behang zit vast op de muu
-
Page 117 and 118:
ting aan iedereen een voorbeeld; de
-
Page 119:
medaillon op de pilaar moet de afbe
-
Page 123 and 124:
waarbij het gebruik van eet- en dri
-
Page 125 and 126:
Kookpot, aardewerk, Nederland, hoog
-
Page 127 and 128:
tingoed was hier het aardewerk, met
-
Page 129 and 130:
G. de Bergh (?), College van de Wet
-
Page 131 and 132:
steunen: in Lichtenvoorde komen we
-
Page 133 and 134:
Dirk Langendijk, De geboorte, sepia
-
Page 135 and 136:
estekgoed uit de linnenkast te gebr
-
Page 137 and 138:
a. Zes kommetjes, Chinees porselein
-
Page 139 and 140:
het gelegenheidsgoed werd gebruikt,
-
Page 141 and 142:
Jacob Hoppesteyn, Pot (mogelijk als
-
Page 143 and 144:
toestemming te worden gevraagd voor
-
Page 145 and 146:
Het schrale water uyt een koperen v
-
Page 147 and 148:
en met een ‘jagersglas’. De Doe
-
Page 149 and 150:
dat soo langhe hergaende / tot dat
-
Page 151 and 152:
Maassluise familie Van der Hout (17
-
Page 153 and 154:
1710 een voorraad van maar liefst 4
-
Page 155 and 156:
zen op een aspect van het tabaksgeb
-
Page 157 and 158:
1678 vermoedelijk geen gebruiksgoed
-
Page 159 and 160:
het ritueel Koffie en thee waren be
-
Page 161 and 162:
Heeft deze maat verdubbeleerd, En t
-
Page 163 and 164:
predikant Van der Spijk werd alleen
-
Page 165 and 166:
verhaalt van een kapitein in Edam d
-
Page 167 and 168:
dranken en tabak in het voorhuis, w
-
Page 169 and 170:
ver werd aangeboden: ‘ik nog de n
-
Page 171 and 172:
maatschappelijke orde, maar gaf haa
-
Page 173 and 174:
uiteindelijk het doel waar ook dit
-
Page 175 and 176:
alleen de stedelijke elite) als and
-
Page 177 and 178:
eeuws pamflet over de levenswijze v
-
Page 179 and 180:
stoffen en mode Zoals het gedicht v
-
Page 181 and 182:
op de vrouwen, maar ook op de manne
-
Page 183 and 184:
De handel op het Midden- en Verre O
-
Page 185 and 186:
drie gulden moest men in het vervol
-
Page 187 and 188:
onze Zeekusten, tot aan en in Vries
-
Page 189 and 190:
vissersgarderobes ontbrak een derge
-
Page 191 and 192:
waren hoog: het onroerend goed brac
-
Page 193 and 194:
overspel schuldig hebben gemaakt to
-
Page 195 and 196:
het hoofd Er is niet veel fantasie
-
Page 197 and 198:
wollen zwarte pruik als weesvader,
-
Page 199 and 200:
Hollandse stad als Delft verdwijnt
-
Page 201 and 202:
halfwollen weefsel dat geen laken i
-
Page 203 and 204:
Ook in de dagelijkse praktijk zulle
-
Page 205 and 206:
van de bevolking vormden. Naar aanl
-
Page 207 and 208:
6. Lezen en schrijven Zitten, slape
-
Page 210 and 211:
212 Een belangrijke rol heeft daarb
-
Page 212 and 213:
214 Het blazoen van de Maassluise r
-
Page 214 and 215:
216 ttoegang tot het boek Zowel in
-
Page 216 and 217:
218 Derk Jan van Elten, Gezicht op
-
Page 218 and 219:
lingen liep uiteen: de meeste leerl
-
Page 220 and 221:
222 Johan Vollevens de Jonge, Gover
-
Page 222 and 223:
Handschrift van de Doesburgse Hendr
-
Page 224 and 225:
226 terdheid ook door andere factor
-
Page 226 and 227:
C.L. Denik, Het Nieuw Maas-Sluysche
-
Page 228 and 229:
230 schenen. 37 Het Nieuw Maas-Sluy
-
Page 230 and 231:
232 zie kleurafbeelding op p. 215 I
-
Page 232 and 233:
234 vrede of het krijgsgeluk van de
-
Page 234 and 235:
236 De teksten en de melodie van de
-
Page 236 and 237:
oorlogh (1685) en Het leven en ster
-
Page 238 and 239:
240 vak van stuurman overgegeven we
-
Page 240 and 241:
Franse school. 69 Wellicht hebben w
-
Page 242 and 243:
244 tend door ‘vromen’ of ‘be
-
Page 244 and 245:
In linnen gewikkeld exemplaar van D
-
Page 246 and 247:
248 relatief hoge prijs voor een bo
-
Page 248 and 249:
250 plaatsen liep de zaak zelfs vol
-
Page 250 and 251:
252 dateerden deze en andere ‘exa
-
Page 252 and 253:
254 geweest die - vooral theoretisc
-
Page 254 and 255:
256 schrijfgereedschap terug op een
-
Page 256 and 257:
258 dering zijn geweest. Blijkens d
-
Page 258 and 259:
heruitgave opgenomen voorrede van C
-
Page 260 and 261:
262 Lieden; alzoo dezelven hunne ov
-
Page 262 and 263:
264 en ook weer Hugo de Groots Inle
-
Page 264 and 265:
266 die hij voor de uitoefening van
-
Page 266 and 267:
268 van de hofmedicus professor Sch
-
Page 268 and 269:
270 geplaatste Franse boeken over u
-
Page 270 and 271:
272 po Weyerman (vier titels) en Si
-
Page 272 and 273:
Hendrik Schim, Bybel- en zede-dicht
-
Page 274 and 275:
276 en Wagens, mitsgaders in hunne
-
Page 276 and 277:
278 zien op zeventiende-eeuwse genr
-
Page 278 and 279:
280 respectievelijk negen en elf ja
-
Page 280 and 281:
282 nalaters zich een klokkenbezitt
-
Page 282 and 283:
284 schrijdende familiecultuur. 5 E
-
Page 284 and 285:
286 Fragment uit de boedelbeschrijv
-
Page 286 and 287:
288 Niet alle inventarissen maken m
-
Page 288 and 289:
290 kunnen afdoen als een veranderi
-
Page 290 and 291:
292 band tussen beide families werd
-
Page 292 and 293:
294 wicht. Dit moet zeker ook het g
-
Page 294 and 295:
Jan Both naar Andries Both, De vijf
-
Page 296 and 297:
298 de zolder een afgedankt schilde
-
Page 298 and 299:
300 lijden van een kind van ‘de s
-
Page 300 and 301:
302 voor ‘zin-’ ofwel ‘beteke
-
Page 302 and 303:
304 zilveren poppengoed een brede v
-
Page 304 and 305:
306 eenige stukken verglaasde Aarde
-
Page 306 and 307:
308 nieuwkomer. Gebruikt voor bedde
-
Page 308 and 309:
310 objecten omging. Oud en nieuw w
-
Page 310 and 311:
312 Holland in sommige plaatsen spr
-
Page 312 and 313:
314 vrouwen in de loop van de hier
-
Page 314 and 315:
316 pelijke structuur bood de voorw
-
Page 316 and 317:
ijlage 1: Spreiding van voorwerpen
-
Page 318 and 319:
Groep i ii iii Doesburg -1700 -1750
-
Page 320 and 321:
Groep i ii iii Doesburg -1700 -1750
-
Page 322 and 323:
Groep i i ⁄ ii iii Maassluis -170
-
Page 324 and 325:
Groep i i ⁄ ii iii Maassluis -170
-
Page 326 and 327:
Groep i i ⁄ ii iii Maassluis -170
-
Page 328 and 329:
Een Renthebrieff van Seven en twint
-
Page 330 and 331:
Noch een Silvere poeder Deuse van J
-
Page 332 and 333:
int voorhuijs Een Linnen kaste Een
-
Page 334 and 335:
Noch een kleijn kofferken daer t’
-
Page 336 and 337:
wullen ende zijden klederen ten lij
-
Page 338 and 339:
touren en beffen, als te sien sub.n
-
Page 340 and 341:
de Taenstraet alhier ter prottocoll
-
Page 342 and 343:
13. J. Bareuth, Nederlanse dankdag
-
Page 344 and 345:
97. Memoire sur les commerces de ho
-
Page 346 and 347:
Articul 12 Meubilaire Goederen, Hui
-
Page 348 and 349:
Een Nooteboome kabinet daerop Een b
-
Page 350 and 351:
Een rakje, met eenige delfse kopjes
-
Page 352 and 353:
drie duijmstokken Een Leere riem [f
-
Page 354 and 355:
de gemeene Middelen, tot den 25 jul
-
Page 356 and 357:
een briev van den zelven, aan C. va
-
Page 358 and 359:
Gemeentearchief Maassluis Oud Archi
-
Page 360 and 361:
Anoniem (J.S.), Historie van den Ho
-
Page 362 and 363:
C. Carson, R. Hoffman en P. J. Albe
-
Page 364 and 365:
Farge, A., La vie fragile. Violence
-
Page 366 and 367:
zelfbeeld in de Nederlandse kunst,
-
Page 368 and 369:
Kuile, E.H. ter, De Nederlandse mon
-
Page 370 and 371:
Montias, J.M., Artists and artisans
-
Page 372 and 373:
--, Historisch ABC tot een besige L
-
Page 374 and 375:
Tegenwoordige Staat der Vereenigde
-
Page 376 and 377:
Woude, A.M. van der, Het Noorderkwa
-
Page 378 and 379:
Bot, Andries 235 Bot, Sara 235 Both
-
Page 380 and 381:
Hoffeling, Hendrik, tapper 86 Hofst
-
Page 382 and 383:
Picart, Bernart 91 Pieters, Markus
-
Page 384 and 385:
Warendorp, familie Van 221 Warendor
-
Page 386 and 387:
- boete bij het niet opstellen van
-
Page 388 and 389:
Gelderse IJssel 42 geleerdenboekeri
-
Page 390 and 391:
kleine schooltjes zie matresseschoo
-
Page 392 and 393:
oorijzer 199-202, 310 oorlog 53, 66
-
Page 394 and 395:
stoffenzaak 64 stoven 87, 116 stude
-
Page 396 and 397:
zitmeubel 76-82 zitmeubilair in her
-
Page 398 and 399:
402
-
Page 400 and 401:
404
-
Page 402 and 403:
406
-
Page 404 and 405:
408
-
Page 406 and 407:
410
Change language